Đề xuất ngăn người giàu tranh mua nhà ở xã hội với người thu nhập thấp

Theo đại biểu Nguyễn Văn Hiển, chính sách về nhà ở xã hội là một trong 8 nhóm chính sách quan trọng trong lần sửa đổi luật nhà ở lần này. Chính sách trên được thể hiện trong các quy định chung và Chương 6 của dự thảo luật. Đại biểu nhận thấy chính sách này được thể hiện trong dự thảo chưa thực sự trúng và xử lý đúng vướng mắc từ thực tiễn.

Ông Hiển nêu hai vướng mắc chính. Thứ nhất, chính sách mà dự thảo đang đi theo hướng cố gắng bảo đảm cho người có thu nhập thấp và đối tượng chính sách được hưởng sở hữu nhà ở xã hội thay vì bảo đảm cho người dân có quyền có chỗ ở hợp pháp.

Trong khi nhà ở là tài sản quá lớn, quá sức với đại bộ phận người có thu nhập thấp. Vì vậy việc mua, sở hữu một căn hộ, dù trả góp cũng là gánh nặng tài chính quá lớn.

Do vậy, nếu cứ gắn mục tiêu này sẽ dẫn đến hệ quả người dân khai man các điều kiện như thu nhập, diện tích để hưởng lợi mua nhà ở xã hội giá thấp hoặc người có tiền mượn tên công nhân mua đăng ký mua dẫn tới đầu cơ, làm cho nhà ở xã hội không phục vụ đúng đối tượng.

Bất cập thứ hai, là không tách bạch phát triển nhà ở xã hội với quản lý, vận hành nhà ở xã hội. Quá chú trọng đến các ưu đãi dành cho bên cung tức là nhà đầu tư hơn là các ưu đãi dành cho bên cầu, là người có thu nhập thấp.

Nhiều nội dung của dự thảo đều tập trung tháo gỡ các vướng mắc và tăng ưu tiên cho chủ đầu tư. Cho dù các chủ đầu tư vẫn còn gặp nhiều khó khăn nhưng vẫn có sự chênh lệch với người mua nhà.

"Trong khi các doanh nghiệp được ưu đãi vốn, lãi suất thấp, thời gian vay dài, được miễn, giảm thuế đất đai thì người mua nhà được nhận ưu đãi lớn nhất là mức giá nhà thấp. Giá thấp dẫn đến các hệ quả như đã nêu", ông Hiển phát biểu.

Hệ quả của chính sách trên dẫn đến việc chủ đầu tư lựa chọn phân khúc dễ làm hơn là đầu tư phát triển nhà ở xã hội để bán, thu hồi vốn nhanh hơn.

Tách bạch đầu tư nhà giá rẻ với đầu tư nhà ở xã hội

Từ đó, ông Hiển đề nghị chính sách về nhà ở xã hội cần hướng tới các mục tiêu rõ ràng và khả thi hơn, cụ thể cần tập trung vào mục tiêu cốt yếu của phát triển nhà ở xã hội đáp ứng nhu cầu có nơi ở phù hợp cho người dân, không phải là đáp ứng nhu cầu sở hữu nhà ở.

Với định hướng đó, nhà ở xã hội phải được điều chỉnh theo hướng tăng nhà ở cho thuê, nguồn hỗ trợ của ngân sách nhà nước được phân chia phù hợp cho cả ba bên chủ đầu tư, cơ quan quản lý vận hành và người dân.

Bên cạnh đó, cần tách bạch giữa chính sách phát triển nhà ở xã hội với chính sách quản lý vận hành xã hội, tách bạch giữa đầu tư nhà giá rẻ để bán, để thuê mua với đầu tư nhà ở xã hội để cho thuê.

Ông Hiển cũng cho rằng cần tách bạch giữa đầu tư và vận hành nhà ở xã hội, trong đó Nhà nước sớm hoàn thiện các quy định liên quan đến nhà ở xã hội cho thuê, tạo cơ sở pháp lý cho việc bố trí các nguồn vốn hỗ trợ phù hợp, đặc biệt là nguồn vốn ngân sách; cũng như thiết lập các tổ chức chuyên biệt quản lý và vận hành nhà ở xã hội.

Chính sách của Nhà nước cần đặt mục tiêu, lộ trình rất cụ thể để có một số lượng nhà ở xã hội đủ lớn để đáp ứng nhu cầu của người dân. Đồng thời, nên sửa đổi lại khái niệm về nhà ở xã hội trong dự thảo luật. Theo đó, nhà ở xã hội chỉ áp dụng hình thức cho thuê, không phải quy định là hình thức mua, cho thuê mua.

Nếu quy định nhà ở xã hội chỉ dành cho thuê như kinh nghiệm của các nước sẽ không xảy ra tình trạng người có thu nhập cao tranh mua, thuê nhà ở xã hội với người có thu nhập thấp, không tạo ra sự bất bình đẳng xã hội.

“Nên chăng có quy định tách riêng về nhà giá rẻ với nhà ở xã hội sẽ hợp lý, vì nhà giá rẻ có thể mua và cho thuê và bản chất là nhà thương mại, quan hệ xã hội thì chỉ nên để cho thuê. Có như vậy thì người dân, nhất là người có thu nhập thấp ở đô thị mới có hy vọng được tiếp cận, nhà ở xã hội”, ông Hiển đặt vấn đề.