Nhiều thách thức đặt ra với doanh nghiệp khi tham gia thị trường carbon

Sáng 4/8, Tạp chí Công thương (Bộ Công thương) tổ chức Tọa đàm “Giải pháp thúc đẩy tham gia thị trường carbon của doanh nghiệp ngành công thương”. Tại tọa đàm, đại diện cơ quan quản lý Nhà nước, doanh nghiệp, hiệp hội thảo luận, khuyến nghị các giải pháp phát triển và vận hành hiệu quả thị trường carbon, thúc đẩy cộng đồng doanh nghiệp nói chung cũng như doanh nghiệp ngành công thương nói riêng tích cực tham gia, hưởng lợi từ tín chỉ carbon.

Cơ hội và thách thức cho Việt Nam khi tham gia thị trường carbon
Ông Hoàng Văn Tâm, Vụ Tiết kiệm năng lượng và phát triển bền vững (Bộ Công thương) cho biết, Việt Nam đang tích cực chuẩn bị để thị trường carbon chính thức vận hành từ năm 2029. Giai đoạn từ nay đến năm 2028 sẽ tập trung vào xây dựng cơ sở pháp lý, cơ sở hạ tầng và các điều kiện kỹ thuật cần thiết để triển khai thị trường carbon.

Một trong những mục tiêu quan trọng là phát triển các quy định liên quan đến giảm phát thải khí nhà kính và sản xuất tín chỉ carbon chất lượng cao. Bộ Công thương đang làm việc để nâng cao năng lực cho doanh nghiệp, giúp hiểu rõ các quy định và chuẩn bị sẵn sàng tham gia vào thị trường carbon.

Tại cuộc tọa đàm, ông Nguyễn Võ Trường An, Phó Tổng Giám đốc Công ty cổ phần Sàn giao dịch tín chỉ carbon ASEAN cho hay, thị trường tín chỉ carbon ở Việt Nam thực tế đã được khởi động từ năm 2018 khi những dự án tín chỉ carbon tự nguyện đầu tiên được đăng ký với một số tổ chức thẩm định hàng đầu thế giới như theo tiêu chuẩn Verified Carbon Standard (VCS), hoặc Gold Standard (GS).

Tuy nhiên, ở thời điểm ban đầu các dự án tập trung chủ yếu về năng lượng tái tạo, thủy điện. Số lượng tín chỉ không nhiều so với mặt bằng chung của thế giới. Phải khoảng 2 năm gần đây, nhất là khi Việt Nam chuyển nhượng thành công hơn 10 triệu tín chỉ carbon vào năm 2023, chủ đề này mới thực sự nóng lên. Cộng đồng và doanh nghiệp mới bắt đầu tập trung tìm hiểu.

Nhận định về tiềm năng thị trường tín chỉ carbon tại Việt Nam, ông An cho rằng, kể cả thị trường hạn ngạch, thị trường bắt buộc và thị trường tự nguyện, doanh nghiệp đang thiếu nhiều yếu tố và gặp không ít thử thách.

Theo ông An, thách thức đầu tiên là thiếu chuyên gia trong trong lĩnh vực tín chỉ carbon.

"Tôi có đọc một số nhận định và đặc biệt là nhận định của một số chuyên gia đầu ngành về giáo dục và và các trường đại học thì có một nhận định như thế này, đến năm 2030 thì riêng lĩnh vực biến đổi khí hậu, ứng phó biến đổi khí hậu và tín chỉ carbon thiếu đến 150.000 nhân sự. Rõ ràng đó là một con số thực tế và rất đáng báo động vì rõ ràng khi chúng ta thực hiện một chính sách, một công cụ hay là một dự án nào đó thì vấn đề về con người rất quan trọng. Đó là điểm thứ nhất", ông An nói.

Thách thức thứ hai đặt ra đối với các doanh nghiệp, kể cả những chuyên gia đó là không biết thị trường carbon sẽ được vận hành như thế nào giữa thị trường bắt buộc và thị trường tự nguyện.

Thứ ba, với một công nghệ chuyển đổi xanh và giảm phát thải thì tài chính rất quan trọng. "Làm thế nào để doanh nghiệp có được tài chính, có được những khoản hỗ trợ về tài chính để có thể đầu tư những công nghệ đó để góp phần vào mục tiêu Net Zero, đạt được mục tiêu giảm phát thải của doanh nghiệp để ủng hộ cho mục tiêu Net Zero của quốc gia thì đó cũng là một dấu chấm hỏi hiện tại ở thị trường Việt Nam chúng ta đang gặp phải", ông An bày tỏ.

Và cuối cùng là đầu tư máy móc, thiết bị, công nghệ. Theo ông An, yếu tố này sẽ đạt được sau khi các nước đã có giải pháp và tài chính.

Việt Nam có cơ hội là chúng ta vẫn là một thị trường tín chỉ carbon mới và non trẻ trên bản đồ các thị trường tín chỉ carbon trên thế giới và với dư địa hiện tại về tự nhiên, về diện tích rừng, mật độ che phủ rừng cũng như các ngành nông nghiệp còn rất lớn.

Việt Nam đang ở giai đoạn tiếp cận để xây dựng thị trường tín chỉ carbon
Để phát triển thị trường carbon tại Việt Nam, Bộ Công thương và các cơ quan liên quan đang triển khai nhiều giải pháp. Ông Hoàng Văn Tâm, Vụ Tiết kiệm năng lượng và Phát triển bền vững (Bộ Công thương) cho biết, để vận hành được thị trường này các quốc gia trên thế giới đã trải qua nhiều giai đoạn rất dài để phát triển thì mới có được kết quả.

Cho đến nay Việt Nam đang ở giai đoạn tiếp cận để xây dựng thị trường tín chỉ carbon và từng bước vận hành nên còn rất nhiều việc phải làm. Việt Nam đã có những căn cứ pháp lý quan trọng như Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 và Nghị định 06/2022/NĐ-CP quy định về giảm nhẹ phát thải khí nhà kính và bảo vệ tầng ô-dôn của Chính phủ. Trong đó, giao cụ thể nhiệm vụ cho các bộ, ngành liên quan để xây dựng, vận hành thị trường carbon ở Việt Nam thời gian tới.

Hiện nay về vấn đề khung khổ pháp lý cao nhất đã có rồi, nhưng những quy định cụ thể trong quá trình vận hành thị trường carbon vẫn đang được triển khai.

Theo chuyên gia này, hiện Việt Nam còn thiếu những quy định cụ thể. Trong lúc chờ các văn bản hướng dẫn, tổ chức, cá nhân cần nhận thức rõ 2 trụ cột. Một là, hạn ngạch phát thải carbon và hai là, tín chỉ carbon. Bộ Tài chính và Bộ Tài nguyên và Môi trường là hai cơ quan chủ trì xây dựng và vận hành thị trường carbon trong thời gian tới.

Đối với các quy định về kiểm kê, thẩm định, đo đạc, báo cáo và thẩm định (còn gọi là MRV), ông Tâm cho rằng cần tham khảo những thị trường đã vận hành thành công như EU, Trung Quốc, Mỹ. Từ đó, tùy chỉnh theo điều kiện của Việt Nam để doanh nghiệp có thể tiếp cận từ đơn giản nhất trước khi nâng cao dần theo thời gian.

Sự phối hợp chặt chẽ giữa Chính phủ, các doanh nghiệp và các tổ chức tư vấn, hỗ trợ sẽ thúc đẩy thị trường carbon tại Việt Nam.