Nền kinh tế các quốc gia trên thế giới đã phát triển như thế nào khi xây dựng trung tâm tài chính? Kinh nghiệm nào cho Việt Nam?

Sự phát triển vượt bậc của các cường quốc tài chính

Hong Kong – "cửa ngõ tài chính” của châu Á

Hong Kong là minh chứng rõ ràng về một nền kinh tế vươn lên mạnh mẽ nhờ trung tâm tài chính.

Hong Kong với diện tích chỉ khoảng 1.100 km² và tài nguyên thiên nhiên hạn chế – đã vươn lên trở thành một trong những trung tâm tài chính hàng đầu thế giới. Thành công này không chỉ giúp Hong Kong duy trì tốc độ tăng trưởng kinh tế ấn tượng mà còn đưa thu nhập bình quân đầu người lên mức trên 50.000 USD/năm.

Ngay từ những năm 1980, Hong Kong đã theo đuổi mô hình kinh tế thị trường tự do, không kiểm soát dòng vốn và thu hút các tập đoàn tài chính quốc tế. Chính sách thuế thấp, môi trường kinh doanh minh bạch và hệ thống pháp lý vững mạnh đã giúp Hong Kong trở thành điểm đến hấp dẫn cho các quỹ đầu tư, ngân hàng, công ty chứng khoán toàn cầu.

Đặc biệt, Hong Kong không đánh thuế vốn và thuế cổ tức, tạo ra một môi trường thuận lợi cho các nhà đầu tư. Điều này giúp dòng vốn chảy mạnh vào thị trường, thúc đẩy sự phát triển của các doanh nghiệp và ngành dịch vụ tài chính.

Sau khi xây dựng hệ thống tài chính mở cửa, minh bạch và thân thiện với doanh nghiệp, Hong Kong đã thu hút hàng loạt công ty đa quốc gia, trở thành một trong những trung tâm tài chính lớn nhất thế giới.

Hong Kong hiện là nơi đặt trụ sở của hơn 70 trong số 100 ngân hàng lớn nhất thế giới, bao gồm HSBC, Standard Chartered, Citibank... Các ngân hàng này đóng vai trò quan trọng trong việc cung cấp vốn cho các doanh nghiệp và nhà đầu tư quốc tế.

Sở Giao dịch Chứng khoán Hong Kong (HKEX) nằm trong nhóm thị trường chứng khoán lớn nhất thế giới với tổng vốn hóa hơn 4.000 tỷ USD. Đây là điểm đến của nhiều doanh nghiệp lớn từ Trung Quốc, châu Âu và Mỹ muốn huy động vốn thông qua niêm yết cổ phiếu.

Nhiều "ông lớn" công nghệ như Alibaba, Tencent, Xiaomi đã chọn Hong Kong làm nơi niêm yết, giúp thị trường chứng khoán tại đây luôn sôi động và thu hút dòng tiền khổng lồ từ nhà đầu tư toàn cầu.

Nhờ vị trí địa lý chiến lược, Hong Kong đóng vai trò như “cửa ngõ” kết nối dòng vốn giữa Trung Quốc và thế giới. Khi Trung Quốc mở cửa nền kinh tế từ năm 1978, Hong Kong nhanh chóng trở thành cầu nối giúp các doanh nghiệp đại lục huy động vốn quốc tế, mở rộng thương mại và thu hút đầu tư.

Theo thống kê, hơn 60% dòng vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) vào Trung Quốc đều thông qua Hong Kong. Điều này giúp nền kinh tế Hong Kong luôn phát triển mạnh, dù có diện tích và tài nguyên hạn chế.

Hong Kong là một trong những trung tâm fintech lớn nhất châu Á, với hàng trăm startup về blockchain, thanh toán điện tử, trí tuệ nhân tạo (AI) trong tài chính. Các công ty fintech tại đây được hỗ trợ bởi chính sách mở cửa và cơ sở hạ tầng công nghệ cao, giúp nền kinh tế tiếp tục phát triển theo hướng số hóa và hiện đại hóa.

Bên cạnh đó, ngành bảo hiểm và quản lý tài sản cũng rất phát triển. Hong Kong hiện là một trong những trung tâm quản lý tài sản hàng đầu thế giới, với tổng tài sản quản lý lên đến 3.000 tỷ USD.

Singapore – Từ một quốc đảo trở thành “con rồng châu Á”

Trước những năm 1960, Singapore là một quốc gia nhỏ bé, tài nguyên hạn chế với diện tích chỉ hơn 700 km², nhưng lại vươn lên trở thành trung tâm tài chính lớn nhất Đông Nam Á và là một trong những nền kinh tế phát triển nhất thế giới.

Với GDP bình quân đầu người trên 70.000 USD, Singapore không chỉ là điểm đến của dòng vốn quốc tế mà còn là hình mẫu kinh tế thành công bậc nhất châu Á.

Ngay từ khi tách khỏi Malaysia năm 1965, Thủ tướng Lý Quang Diệu đã định hướng Singapore trở thành một nền kinh tế mở, thu hút dòng vốn quốc tế bằng chính sách thuế thấp, môi trường kinh doanh thuận lợi và hệ thống pháp lý minh bạch.

Singapore thiết lập một hệ thống tài chính không giới hạn dòng vốn, cho phép các ngân hàng, quỹ đầu tư và doanh nghiệp quốc tế dễ dàng đưa vốn vào và rút vốn ra mà không gặp rào cản. Nhờ đó, hàng loạt tập đoàn tài chính hàng đầu thế giới như HSBC, JPMorgan Chase, Citibank, DBS đã đặt trụ sở tại đây.

Tính đến nay, Singapore là nơi có hơn 200 ngân hàng quốc tế, với tổng tài sản quản lý hơn 4.000 tỷ USD.

Sở Giao dịch Chứng khoán Singapore (SGX) là một trong những thị trường chứng khoán lớn nhất châu Á, thu hút nhiều doanh nghiệp niêm yết từ các quốc gia như Trung Quốc, Ấn Độ, Indonesia…

Các nhà đầu tư nước ngoài luôn coi Singapore là điểm đến an toàn nhờ chính sách tài chính ổn định và minh bạch. Nhờ đó, hàng tỷ USD dòng vốn đầu tư đổ vào Singapore mỗi năm, giúp nền kinh tế tăng trưởng mạnh.

Singapore sở hữu các ngân hàng hàng đầu thế giới như DBS, OCBC, UOB, cung cấp các dịch vụ tài chính từ truyền thống đến công nghệ tài chính (fintech), giúp Singapore duy trì vị thế trung tâm tài chính số một Đông Nam Á.

Singapore không chỉ là trung tâm tài chính khu vực mà còn là một điểm trung chuyển dòng vốn toàn cầu. Các doanh nghiệp đa quốc gia khi muốn đầu tư vào Đông Nam Á thường chọn Singapore làm trụ sở chính.

Ngoài ra, Singapore cũng là trung tâm giao dịch ngoại hối lớn thứ 3 thế giới (sau London và New York), với khối lượng giao dịch trên 600 tỷ USD/ngày.

Trong thập kỷ qua, Singapore đã đầu tư mạnh vào công nghệ tài chính (fintech), với hàng trăm startup về blockchain, thanh toán điện tử, trí tuệ nhân tạo trong tài chính. Chính phủ cũng có chính sách hỗ trợ fintech phát triển, tạo điều kiện cho các công ty như Grab, Sea Group, Wise mở rộng hoạt động.

Ngoài ra, Singapore cũng là trung tâm quản lý tài sản hàng đầu châu Á, với tổng tài sản quản lý lên đến 5.000 tỷ USD, thu hút giới siêu giàu từ khắp nơi trên thế giới.

Những bài học từ Singapore cho thấy môi trường kinh doanh, chính sách thuế ưu đãi là chìa khóa để thu hút nhà đầu tư. Xây dựng hệ thống ngân hàng và chứng khoán hiện đại để hỗ trợ dòng vốn quốc tế. Phát triển fintech, bảo hiểm và quản lý tài sản để mở rộng lĩnh vực tài chính. Tạo điều kiện cho doanh nghiệp quốc tế đặt trụ sở nhằm kết nối với nền kinh tế toàn cầu.

New York – Đầu tài kinh tế của nước Mỹ

Mỹ là nền kinh tế lớn nhất thế giới với GDP đạt hơn 26.000 tỷ USD (2024), một phần quan trọng của sự thịnh vượng này đến từ hệ thống tài chính phát triển bậc nhất toàn cầu. Trong đó, New York đóng vai trò trung tâm tài chính số một thế giới, nơi tập trung các tổ chức tài chính lớn, thị trường chứng khoán sôi động và các tập đoàn đa quốc gia.

Từ thế kỷ 19, New York đã trở thành trung tâm tài chính quan trọng nhờ vị trí địa lý thuận lợi và sự bùng nổ của các ngành thương mại, ngân hàng. Đến thế kỷ 20, với sự phát triển của Sở Giao dịch Chứng khoán New York (NYSE), phố Wall (Wall Street), và các ngân hàng đầu tư hàng đầu, New York chính thức trở thành điểm huy động vốn lớn nhất thế giới.

Hiện nay, thành phố này sở hữu: NYSE – sàn chứng khoán lớn nhất thế giới với vốn hóa hơn 40.000 tỷ USD; Nasdaq – sàn giao dịch của các công ty công nghệ hàng đầu như Apple, Microsoft, Google, Tesla; các ngân hàng đầu tư lớn như Goldman Sachs, JPMorgan Chase, Morgan Stanley, giúp huy động và phân bổ vốn toàn cầu.

Với hệ thống tài chính khổng lồ này, New York không chỉ giúp các doanh nghiệp Mỹ mở rộng mà còn thu hút dòng vốn đầu tư từ khắp nơi trên thế giới.

Hệ thống tài chính phát triển giúp doanh nghiệp dễ dàng huy động vốn, thúc đẩy sản xuất, đổi mới công nghệ và mở rộng thị trường. Hàng loạt tập đoàn công nghệ, tài chính, năng lượng tại Mỹ đã tận dụng hệ thống tài chính mạnh mẽ để phát triển. Hàng trăm tỷ USD được huy động mỗi năm qua IPO (phát hành cổ phiếu lần đầu), giúp các doanh nghiệp tăng trưởng nhanh chóng. Dòng vốn từ nhà đầu tư toàn cầu đổ vào Mỹ nhờ hệ thống pháp lý minh bạch, tạo động lực cho nền kinh tế.

Ví dụ, năm 2021, Tesla huy động được hơn 12 tỷ USD từ thị trường chứng khoán, giúp công ty mở rộng sản xuất xe điện và dẫn đầu ngành công nghiệp ô tô xanh.

Mỹ sở hữu hệ thống ngân hàng lớn nhất thế giới với hơn 4.000 ngân hàng thương mại, đóng vai trò cung cấp vốn cho doanh nghiệp, chính phủ và người dân. Các ngân hàng như JPMorgan Chase, Bank of America, Citibank kiểm soát hàng nghìn tỷ USD tài sản, giúp phân bổ nguồn vốn hiệu quả. Hệ thống tài chính linh hoạt, hỗ trợ doanh nghiệp khởi nghiệp, đổi mới công nghệ, phát triển bất động sản, công nghiệp. Các gói cứu trợ tài chính (như trong đại dịch COVID-19) giúp nền kinh tế vượt qua khủng hoảng nhanh chóng.

Chính nhờ hệ thống tài chính này mà Mỹ luôn có dòng vốn dồi dào để duy trì tốc độ tăng trưởng bền vững.

New York không chỉ là trung tâm tài chính Mỹ mà còn là trung tâm tài chính của thế giới. USD là đồng tiền dự trữ toàn cầu, giúp Mỹ kiểm soát phần lớn các giao dịch tài chính quốc tế. Trái phiếu chính phủ Mỹ là tài sản an toàn nhất, thu hút hàng nghìn tỷ USD đầu tư từ Trung Quốc, Nhật Bản, châu Âu. Hệ thống thanh toán quốc tế và ngân hàng Mỹ có mặt trên toàn cầu, giúp Mỹ duy trì sức ảnh hưởng kinh tế.

Nói cách khác, New York không chỉ giúp kinh tế Mỹ phát triển mà còn khiến Mỹ có vị thế số một trong nền kinh tế toàn cầu.

Để xây dựng trung tâm tài chính thành công, bài học từ Mỹ cho thấy cần những yếu như: xây dựng hệ thống tài chính, linh hoạt sẽ thu hút dòng vốn toàn cầu; phát triển thị trường chứng khoán mạnh mẽ để hỗ trợ doanh nghiệp huy động vốn; xây dựng hệ thống ngân hàng hiện đại để cung cấp nguồn vốn cho nền kinh tế; định vị trung tâm tài chính như một điểm kết nối quốc tế, thu hút nhà đầu tư nước ngoài.

Dubai – trung tâm tài chính Trung Đông

Dubai từng là một tiểu vương quốc nhỏ với nền kinh tế dựa vào dầu mỏ. Tuy nhiên, trong vài thập kỷ qua, Dubai đã chuyển mình thành một trung tâm tài chính hàng đầu thế giới, trở thành biểu tượng thịnh vượng của Trung Đông. Sự phát triển vượt bậc của Dubai có đóng góp quan trọng từ việc xây dựng Trung tâm tài chính quốc tế Dubai (DIFC), một khu vực tài chính tự do với cơ chế pháp lý tiên tiến, thu hút các tập đoàn tài chính toàn cầu.

Dubai hiểu rằng để phát triển mạnh mẽ, họ cần thu hút dòng vốn quốc tế. DIFC đã trở thành cầu nối giữa các thị trường tài chính phương Tây và Trung Đông – châu Á, thu hút hàng trăm ngân hàng, quỹ đầu tư và công ty bảo hiểm toàn cầu.

DIFC miễn thuế doanh nghiệp trong 50 năm, không áp dụng thuế thu nhập cá nhân, giúp thu hút các nhà đầu tư nước ngoài. DIFC có hệ thống pháp luật dựa trên luật pháp Anh quốc, giúp tạo sự minh bạch và niềm tin cho các tổ chức tài chính.

Các tập đoàn như HSBC, Citibank, JPMorgan Chase, Goldman Sachs đều đặt chi nhánh tại DIFC, biến Dubai thành trung tâm tài chính quan trọng.

Trước đây, Dubai chủ yếu dựa vào doanh thu từ dầu mỏ, nhưng họ nhanh chóng nhận ra rằng tài nguyên dầu không thể duy trì nền kinh tế lâu dài. Nhờ xây dựng trung tâm tài chính, Dubai đã đa dạng hóa nền kinh tế, chuyển trọng tâm sang các lĩnh vực mới như tài chính, thương mại, du lịch và công nghệ.

Năm 2000, dầu mỏ chiếm hơn 50% GDP của Dubai. Năm 2024, ngành tài chính, thương mại và bất động sản đóng góp hơn 70% GDP, trong khi dầu mỏ chỉ còn chiếm dưới 5%. Dubai trở thành nền kinh tế năng động, bền vững, không còn phụ thuộc vào tài nguyên thiên nhiên.

Không chỉ tập trung vào các ngân hàng truyền thống, Dubai còn đầu tư mạnh vào công nghệ tài chính (Fintech), giúp mở rộng hệ sinh thái tài chính số.

Dubai có DIFC FinTech Hive - trung tâm ươm tạo Fintech lớn nhất Trung Đông, hỗ trợ hàng trăm startup công nghệ tài chính. Dubai đã ban hành luật riêng cho tiền điện tử, thu hút nhiều sàn giao dịch crypto lớn đến hoạt động. Dubai xây dựng hệ thống ngân hàng số, thanh toán điện tử, giúp giao dịch tài chính diễn ra nhanh chóng và an toàn.

Nhờ trung tâm tài chính phát triển, Dubai đã tận dụng cơ hội để xây dựng các dự án bất động sản cao cấp, thu hút giới siêu giàu và thúc đẩy du lịch tài chính. Các dự án như Dubai Marina, Burj Khalifa, Palm Jumeirah là các dự án bất động sản sang trọng đã biến Dubai thành trung tâm đầu tư bất động sản hàng đầu thế giới. Các nhà đầu tư đến Dubai không chỉ làm việc mà còn tận hưởng hệ thống khách sạn, nhà hàng, trung tâm mua sắm xa hoa. Ngành du lịch và bất động sản đóng góp lớn vào GDP của Dubai, giúp thành phố này giữ vững vị thế điểm đến tài chính – du lịch hàng đầu thế giới.

Những lợi ích khi có trung tâm tài chính

Những ví dụ thực trên nói trên cho thấy, trung tâm tài chính là một mắt xích quan trọng trong sự phát triển của nền kinh tế. Khi một quốc gia hoặc thành phố xây dựng được trung tâm tài chính mạnh, nó không chỉ giúp thúc đẩy tăng trưởng kinh tế mà còn tạo ra nhiều cơ hội cho doanh nghiệp và nhà đầu tư.

Trung tâm tài chính giúp doanh nghiệp dễ dàng huy động vốn từ thị trường chứng khoán, quỹ đầu tư và ngân hàng. Khi có một hệ thống tài chính mạnh mẽ, các công ty có thể phát hành cổ phiếu, trái phiếu hoặc vay vốn để mở rộng hoạt động, đầu tư công nghệ và mở rộng thị trường. Ví dụ, Singapore thu hút hàng trăm tỷ USD đầu tư mỗi năm nhờ chính sách tài chính cởi mở. New York và London là nơi các tập đoàn lớn huy động vốn để phát triển toàn cầu.

Ngành tài chính tạo ra hàng triệu việc làm chất lượng cao, từ ngân hàng, công nghệ tài chính (fintech) đến quỹ đầu tư. Thu nhập bình quân của nhân sự trong lĩnh vực tài chính luôn nằm trong top đầu nền kinh tế.

Một hệ thống tài chính mạnh giúp tăng thu ngân sách thông qua thuế doanh nghiệp, thuế chứng khoán và thuế thu nhập cá nhân. Các giao dịch tài chính sôi động cũng giúp tăng dòng tiền vào nền kinh tế, giảm phụ thuộc vào nợ công. Mỹ thu hàng trăm tỷ USD từ thị trường chứng khoán và ngân hàng mỗi năm, giúp tài trợ cho các dự án phát triển hạ tầng và công nghệ.

Các doanh nghiệp nhỏ và vừa (SME) có thể tiếp cận nguồn vốn dễ dàng hơn nhờ các quỹ đầu tư và ngân hàng trong trung tâm tài chính. Điều này giúp các doanh nghiệp mở rộng sản xuất, cải thiện công nghệ và tăng khả năng cạnh tranh. Thung lũng Silicon (Mỹ) đã phát triển mạnh mẽ nhờ có hệ thống tài chính hỗ trợ các startup công nghệ như Apple, Google, Facebook từ những ngày đầu.

Một trung tâm tài chính mạnh giúp tạo niềm tin cho nhà đầu tư quốc tế, thu hút dòng vốn ngoại đổ vào quốc gia. Đầu tư nước ngoài không chỉ mang lại tiền bạc mà còn giúp chuyển giao công nghệ, nâng cao năng suất lao động và thúc đẩy đổi mới sáng tạo.

Trung tâm tài chính là nơi thúc đẩy đổi mới trong lĩnh vực công nghệ tài chính (Fintech), giúp cải thiện hiệu suất giao dịch, nâng cao bảo mật và mang lại trải nghiệm tốt hơn cho người dùng. Trung Quốc và Mỹ đã phát triển hàng loạt công ty fintech như Ant Group (Alipay), Stripe, Robinhood, giúp hệ thống tài chính trở nên linh hoạt và nhanh chóng hơn.

Một trung tâm tài chính lớn không chỉ giúp kinh tế phát triển mà còn nâng cao vị thế quốc gia trên bản đồ tài chính toàn cầu. Điều này giúp quốc gia có sức ảnh hưởng lớn hơn trong các quyết định tài chính quốc tế, thương mại và chính sách kinh tế. New York là trung tâm tài chính toàn cầu, giúp Mỹ duy trì vị thế cường quốc số một thế giới.

Kinh nghiệm cho Việt Nam

Việc xây dựng một trung tâm tài chính mạnh mang lại nhiều lợi ích kinh tế to lớn, giúp quốc gia tăng trưởng nhanh hơn, thu hút đầu tư, tạo việc làm và nâng cao vị thế toàn cầu.

Việt Nam đang có kế hoạch phát triển trung tâm tài chính tại TP.HCM và Đà Nẵng, đây là một bước đi quan trọng giúp nền kinh tế hội nhập sâu hơn với thế giới.

Bài học từ các trung tâm tài chính hàng đầu như New York (Mỹ), London (Anh), Singapore, Hong Kong để chúng ta sẽ thành công hơn.

Các trung tâm tài chính lớn trên thế giới đều có hệ thống pháp lý minh bạch, nhất quán và tạo thuận lợi cho nhà đầu tư. Singapore thu hút doanh nghiệp toàn cầu nhờ hệ thống pháp lý chặt chẽ, chống tham nhũng và bảo vệ quyền lợi nhà đầu tư. Dubai (UAE) xây dựng khu vực tài chính tự do với các quy định riêng, tạo môi trường kinh doanh hấp dẫn.

Một trung tâm tài chính mạnh cần có hệ thống ngân hàng vững chắc và thị trường chứng khoán phát triển để cung cấp vốn cho doanh nghiệp. New York là nơi đặt trụ sở của các ngân hàng lớn như JPMorgan Chase, Citibank, giúp huy động vốn toàn cầu. Hong Kong có một trong những thị trường chứng khoán sôi động nhất châu Á, hỗ trợ hàng trăm doanh nghiệp IPO mỗi năm.

Hạ tầng tài chính và công nghệ cũng là yếu tố quyết định sự thành công của một trung tâm tài chính. Singapore đầu tư mạnh vào Fintech, hỗ trợ startup công nghệ tài chính phát triển nhanh chóng. London có hệ thống thanh toán điện tử và giao dịch chứng khoán điện tử hiện đại, giúp tăng hiệu suất giao dịch.

Các trung tâm tài chính như Singapore, Hong Kong thành công nhờ thu hút doanh nghiệp tài chính quốc tế đến đầu tư và mở văn phòng tại đây. Dubai miễn thuế doanh nghiệp và tạo khu vực tài chính tự do DIFC để thu hút các tập đoàn tài chính toàn cầu. Singapore có chính sách thuế thấp, hỗ trợ doanh nghiệp nước ngoài dễ dàng đăng ký hoạt động.

Một trung tâm tài chính mạnh cần có đội ngũ chuyên gia tài chính, ngân hàng, luật sư kinh tế và cố vấn đầu tư giỏi. Mỹ có Harvard, Stanford đào tạo chuyên gia tài chính hàng đầu thế giới. Singapore thành lập Viện Đào Tạo Tài Chính Ngân Hàng (IBF) để nâng cao trình độ nhân lực.

Mỗi trung tâm tài chính có một chiến lược phát triển khác nhau dựa trên thế mạnh của mình. New York (Mỹ) – Trung tâm tài chính toàn cầu, tập trung vào ngân hàng, chứng khoán, quỹ đầu tư. Singapore – Trung tâm tài chính châu Á, mạnh về Fintech, quản lý tài sản, ngân hàng quốc tế. Dubai – Trung tâm tài chính Trung Đông, nổi bật với các quỹ đầu tư và tài chính Hồi giáo.

Việt Nam có thể định vị TP.HCM là trung tâm tài chính tổng hợp, chuyên về ngân hàng, chứng khoán, Fintech và đầu tư mạo hiểm. Đà Nẵng là trung tâm tài chính khu vực, tập trung vào thương mại điện tử, dịch vụ tài chính quốc tế, công nghệ tài chính.

Việt Nam có tiềm năng lớn để xây dựng TP.HCM và Đà Nẵng trở thành trung tâm tài chính hàng đầu Đông Nam Á, nhưng để thành công, cần có cải cách mạnh mẽ về hệ thống pháp lý, ngân hàng, hạ tầng tài chính và nguồn nhân lực.

Nếu thực hiện tốt, trung tâm tài chính sẽ giúp Việt Nam tăng trưởng kinh tế mạnh mẽ, thu hút dòng vốn tỷ USD và nâng cao vị thế trên thị trường quốc tế.