Một số lưu ý cho doanh nghiệp khi khiếu nại hành vi vi phạm trong thu hồi đất đai

Một số hộ dân, doanh nghiệp tại phường Tây Hồ, TP Hà Nội hỏi về việc thực hiện Dự án Nhà hát Ngọc Trai và Công viên văn hóa nghệ thuật chuyên đề.

Cụ thể theo nội dung được biết, Ngày 30/8/2025, UBND phường Tây Hồ ban hành Thông báo thu hồi đất số 70/TB-CTUBND để thực hiện Dự án Nhà hát Ngọc Trai và Công viên văn hóa nghệ thuật chuyên đề.

Trong phần căn cứ pháp lý, UBND phường nêu rõ: “Biên bản họp ngày 08/8/2025 giữa đại diện UBMTTQ phường Tây Hồ, UBND phường, Phòng Kinh tế – Hạ tầng và Đô thị, Ban Quản lý dự án đầu tư hạ tầng và đại diện các hộ dân có đất thu hồi”.
Tuy nhiên, các hộ dân và doanh nghiệp cho biết trên thực tế:
- Biên bản họp ngày 08/8/2025 không có chữ ký xác nhận của bất kỳ người dân nào tham dự.
- Biên bản này không thể hiện ý kiến, quan điểm hay sự đồng thuận/phản đối của nhân dân.
- Việc sử dụng biên bản này làm căn cứ ban hành Thông báo thu hồi đất là trái với quy định về trình tự, thủ tục thu hồi đất.
- Ngoài ra thông báo thu hồi đất chưa kèm theo bản đồ ranh giới khu đất thu hồi, trái với quy định tại Điều 69 Luật Đất đai 2013 và Điều 92 Luật Đất đai 2024; do đó thông báo chưa đầy đủ căn cứ pháp lý.

Bên cạnh đó, trước đó ngày 28/4/2023, UBND quận Tây Hồ đã ban hành Quyết định số 1093/QĐ-UBND phê duyệt Dự án xây dựng hạ tầng kỹ thuật (HTKT) xung quanh hồ Đầm Trị, phường Quảng An. Đồng thời, ngày 26/5/2023, UBND quận Tây Hồ tiếp tục ban hành Quyết định số 1266/QĐ-UBND về việc phê duyệt kế hoạch lựa chọn nhà thầu cho dự án HTKT này.
Đến nay, chưa có bất kỳ văn bản nào hủy bỏ hoặc điều chỉnh Quyết định 1093 năm 2023, mà mới chỉ có thông báo việc tạm dừng dự án hạ tầng kỹ thuật xung quanh hồ đầm trị của quyết định 1093. Việc UBND phường Tây Hồ ban hành Thông báo thu hồi đất số 70/TB-CTUBND với mục đích và dự án khác là hành vi chồng chéo, trái quy định.

Thông qua nội dung phản ánh, người dân và doanh nghiệp nằm trong danh sách của thông báo thu hồi đất số 70/TB-CTUBND thuộc phường Tây Hồ, Hà Nội cần lưu ý một số nội dung sau:

1. Các dấu hiệu sai phạm cần lưu ý

Doanh nghiệp cần xác định rõ các dấu hiệu vi phạm pháp luật trong quyết định thu hồi đất của chính quyền địa phương. Một số điểm doanh nghiệp cần kiểm tra bao gồm:

Vi phạm trình tự, thủ tục: Quyết định thu hồi đất phải tuân thủ đúng trình tự, thủ tục quy định. Đơn cử, biên bản họp lấy ý kiến người dân phải có chữ ký xác nhận của những người tham dự và được niêm yết công khai. Nếu biên bản không đầy đủ chữ ký hoặc không thể hiện ý kiến của người dân, việc sử dụng nó làm căn cứ ban hành thông báo thu hồi đất là trái quy định.
Thiếu hồ sơ pháp lý: Thông báo thu hồi đất cần phải kèm theo bản đồ ranh giới khu đất bị thu hồi theo quy định của Luật Đất đai 2013 và 2024. Nếu thiếu tài liệu này, thông báo được xem là chưa đầy đủ căn cứ pháp lý.

Chồng chéo dự án: Việc ban hành thông báo thu hồi đất cho một dự án mới khi một quyết định thu hồi đất khác cho cùng một khu đất vẫn còn hiệu lực là hành vi chồng chéo và trái với quy định pháp luật. Theo Luật Đất đai 2024, khi điều chỉnh mục đích sử dụng đất, cơ quan có thẩm quyền phải hủy bỏ hoặc điều chỉnh quyết định cũ trước khi ban hành quyết định mới.

Do đó các hộ dân và doanh nghiệp có thể tiến hành khiếu nại để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình.

2. Cơ sở pháp lý để khiếu nại
Để thực hiện khiếu nại một cách hiệu quả, doanh nghiệp cần dựa vào các văn bản pháp luật hiện hành. Cụ thể:

Luật Đất đai 2013 & 2024: Việc thu hồi đất phải dựa trên quy hoạch và kế hoạch sử dụng đất đã được phê duyệt và công bố công khai, nghiêm cấm việc chồng chéo hoặc thay đổi dự án một cách tùy tiện. Đồng thời, các điều khoản về trình tự, thủ tục thu hồi đất, như việc lập biên bản họp dân phải có chữ ký của người tham dự, cũng là cơ sở pháp lý vững chắc.

Luật Khiếu nại 2011: Luật này cho phép công dân và tổ chức khiếu nại khi cơ quan hành chính ban hành văn bản hành chính trái luật, xâm phạm đến quyền và lợi ích hợp pháp của họ.

Luật Đầu tư công & Bộ luật Hình sự: Nếu việc chuyển đổi dự án gây lãng phí ngân sách nhà nước, doanh nghiệp có thể viện dẫn Luật Đầu tư công 2019 để chỉ ra hành vi gây thất thoát, lãng phí vốn đầu tư công. Ngoài ra, có thể xem xét đến Điều 219 Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi 2017) về tội vi phạm quy định quản lý tài sản nhà nước gây thất thoát, lãng phí.

3. Yêu cầu và kiến nghị trong đơn khiếu nại
Khi soạn thảo đơn khiếu nại, doanh nghiệp cần trình bày rõ ràng các yêu cầu của mình, bao gồm:

Đề nghị xem xét lại tính hợp pháp của thông báo thu hồi đất: Yêu cầu cơ quan có thẩm quyền kiểm tra lại toàn bộ quy trình và căn cứ ban hành thông báo thu hồi đất.
Yêu cầu làm rõ trách nhiệm: Đề nghị làm rõ trách nhiệm của các cá nhân, tổ chức đã ban hành thông báo khi quyết định cũ vẫn còn hiệu lực. Đồng thời, yêu cầu công khai số tiền ngân sách đã được giải ngân cho dự án trước đó và xác định trách nhiệm đối với sự lãng phí này.
Đề nghị tạm dừng thi hành quyết định: Yêu cầu tạm dừng việc thực hiện thông báo thu hồi đất cho đến khi có kết luận chính thức và minh bạch từ cơ quan chức năng.
Tổ chức lại họp dân: Đề nghị tổ chức lại cuộc họp lấy ý kiến người dân theo đúng quy định pháp luật, đảm bảo sự tham gia và đồng thuận của những người bị ảnh hưởng.
Việc tuân thủ các bước trên không chỉ giúp người dân, doanh nghiệp bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình mà còn góp phần vào sự minh bạch, công bằng của chính sách quản lý đất đai.