Thị trường Trái phiếu Doanh nghiệp Phát triển Nóng, Tiềm ẩn Rủi ro

Thanh tra Chính phủ (TTCP) vừa ban hành Kết luận thanh tra số 276/KL-TTCP đối với 67 tổ chức phát hành (TCPH) về việc chấp hành pháp luật trong phát hành TPDN riêng lẻ và sử dụng nguồn vốn thu được trong giai đoạn 2015 – 2023.

Theo đó, 67 TCPH (gồm 5 ngân hàng, 37 công ty cổ phần, 25 công ty TNHH) đã phát hành tổng cộng 827 mã TPDN, với tổng giá trị đạt 462.824,041 tỷ đồng.

Đáng chú ý, 270.635,350 tỷ đồng (chiếm 58,475%) là TPDN không có tài sản bảo đảm, phản ánh rủi ro rất lớn cho nhà đầu tư. TPDN có tài sản bảo đảm chỉ chiếm 41,5%, tương đương 192.188,041 tỷ đồng.

Đến 30/6/2023, 10 TCPH có nợ quá hạn đối với gốc và lãi trái phiếu, tổng số tiền nợ là 10.167,361 tỷ đồng (nợ gốc 8.674,490 tỷ đồng; nợ lãi 1.478,806 tỷ đồng).

Ngoại trừ 83,929 tỷ đồng tiền nợ lãi quá hạn của CTCP Signo Land, toàn bộ nợ quá hạn còn lại (10.069,368 tỷ đồng) đều thuộc về Nhóm một doanh nghiệp đầu tư địa ốc phía Nam và các công ty con/công ty liên quan, tương đương gần 99% tổng nợ quá hạn.

67 TCPH được thanh tra gồm 05 tổ chức tín dụng (TCTD), 37 công ty cổ phần (CTCP), và 25 công ty trách nhiệm hữu hạn (Công ty TNHH). Các nhóm phát hành lớn nhất và mục đích sử dụng vốn chính như sau:

TTCP nhận định nhiều tổ chức phát hành chưa tuân thủ đúng quy định tại các Nghị định và Thông tư  liên quan đến TPDN cụ thể, nhiều doanh nghiệp vi phạm quy định về công bố thông tin (CBTT) theo các Nghị định, đặc biệt là CBTT không đúng thời hạn, không đầy đủ hoặc nội dung không chính xác. Thực tế sử dụng vốn của nhiều TCPH không thống nhất hoặc không cung cấp đủ chứng từ so với mục đích đã công bố trong phương án phát hành. TTCP xác định có tình trạng sử dụng vốn sai mục đích, mua bán phần vốn góp, đầu tư lòng vòng giữa các công ty con.

Mặc dù 05 TCTD có kiểm soát rủi ro tốt hơn, TTCP nhận định nhóm này vẫn chưa đảm bảo minh bạch tuyệt đối trong báo cáo dòng tiền, và có TPDN không có TSBĐ. 05/05 TCTD không theo dõi riêng nguồn tiền TPDN mà hòa chung vào nguồn vốn kinh doanh.

TTCP cho rằng việc phát hành TPDN đã góp phần cung cấp nguồn vốn cho nền kinh tế, nhưng chất lượng quản trị, công bố thông tin và sử dụng vốn còn yếu kém, đặc biệt ở các doanh nghiệp bất động sản và năng lượng. Một số doanh nghiệp có dấu hiệu phát hành trái phiếu để đảo nợ hoặc huy động vốn lòng vòng nội bộ, tiềm ẩn rủi ro hệ thống.