Gỡ vướng pháp lý cho điện gió ngoài khơi: 5 điểm nghẽn và giải pháp thu hút tư nhân

Điện gió ngoài khơi: Tiềm năng lớn, rào cản nhiều
Dưới sự điều hành của Phó Chủ tịch Quốc hội Vũ Hồng Thanh, các đại biểu Quốc hội (ĐBQH) nhấn mạnh tầm quan trọng của điện gió ngoài khơi trong bối cảnh Việt Nam phấn đấu đạt mức tăng trưởng kinh tế trên 10% GDP từ năm 2026. Nhu cầu năng lượng là rất lớn, song hành lang pháp lý hiện hành đang bộc lộ nhiều bất cập.

Đại biểu Nguyễn Hải Nam - Đoàn ĐBQH TP Huế

Đại biểu Nguyễn Hải Nam (Đoàn ĐBQH TP Huế) chỉ ra 5 điểm nghẽn pháp lý lớn nhất đang kìm hãm lĩnh vực này:

Quy hoạch chưa đồng bộ: Quy hoạch không gian biển chưa được phê duyệt khiến các dự án thiếu cơ sở pháp lý vững chắc.

Cơ chế giá chưa phù hợp: Thiếu chính sách giá điện rõ ràng, dài hạn và đủ hấp dẫn nhà đầu tư.

Vướng mắc giao khu vực biển: Chưa có hướng dẫn cụ thể về trình tự, thủ tục cho thuê biển để khảo sát, quan trắc và vận hành dự án.

Tiêu chí lựa chọn nhà đầu tư thiếu vắng: Chưa có quy định cụ thể để chọn lọc nhà đầu tư cho các dự án quy mô lớn, vốn cao và chi phí khảo sát đắt đỏ.

Phân quyền thẩm định: Còn nhiều lúng túng trong thẩm quyền chấp thuận chủ trương đầu tư.

Để tháo gỡ, đại biểu Nguyễn Hải Nam đề xuất 6 giải pháp đồng bộ, bao gồm: Hoàn thiện khung pháp lý bao quát; Khẩn trương phê duyệt Quy hoạch không gian biển; Ban hành quy định rõ về cho thuê mặt biển; Xây dựng cơ chế giá và Hợp đồng mua bán điện (PPA) theo mẫu quốc tế; Thiết lập quy trình đấu thầu minh bạch; và Có chính sách "tín dụng xanh" để hỗ trợ chuỗi cung ứng nội địa.

Đại biểu Nguyễn Thị Lệ Thủy - Đoàn ĐBQH tỉnh Vĩnh Long

Lo ngại chính sách "ưu ái" doanh nghiệp Nhà nước, bỏ quên tư nhân
Một vấn đề nóng được đại biểu Nguyễn Thị Lệ Thủy (Đoàn ĐBQH tỉnh Vĩnh Long) đặt ra là sự bất bình đẳng trong tiếp cận cơ hội đầu tư. Theo Tờ trình của Chính phủ, để tổng công suất nguồn điện đạt 190.000 - 254.000 MW trong 5 năm tới, Việt Nam cần huy động 18-20 tỷ USD. Nguồn lực xã hội hóa là vô cùng cấp thiết.

Tuy nhiên, đại biểu Thủy thẳng thắn nhận định: "Các chính sách trong dự thảo Nghị quyết chưa thật sự mở để khuyến khích doanh nghiệp tư nhân". Bà dẫn chứng các quy định tại Điều 4, 6 và 7 của dự thảo dường như đang "dọn đường" cho doanh nghiệp Nhà nước và các công ty con với nhiều ưu đãi đặc biệt như: bỏ qua quy hoạch, không cần đấu giá quyền sử dụng đất, không đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư và hạ thấp tiêu chí năng lực.

Đại biểu cho rằng điều này chưa phù hợp với tinh thần Nghị quyết 68 của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế tư nhân và đề nghị Chính phủ xem xét lại để tạo sân chơi bình đẳng.

Đại biểu Hà Sỹ Đồng - Đoàn ĐBQH tỉnh Quảng Trị

Đồng quan điểm về việc cần tinh gọn thủ tục, đại biểu Hà Sỹ Đồng (Đoàn ĐBQH tỉnh Quảng Trị) đề nghị rút ngắn thời gian cấp phép khảo sát, thống nhất mẫu hồ sơ và giao Bộ Công Thương làm đầu mối điều phối chung, tránh tình trạng "quả bóng trách nhiệm" giữa các bộ ngành.

Bộ trưởng Công Thương: Thủ tướng sẽ chấp thuận chủ trương đầu tư
Giải trình trước Quốc hội, Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên khẳng định cơ quan soạn thảo đã phối hợp chặt chẽ với các Ủy ban của Quốc hội để rà soát, chỉnh lý dự thảo theo tinh thần Nghị quyết 66 của Bộ Chính trị.

Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên

Về vấn đề thẩm quyền, tiếp thu ý kiến đại biểu và cân nhắc các yếu tố an ninh quốc phòng, dự thảo Nghị quyết đã được điều chỉnh theo hướng: Giao thẩm quyền cho Thủ tướng Chính phủ chấp thuận chủ trương đầu tư đối với các dự án điện gió ngoài khơi.

Đáng chú ý, Bộ trưởng cho biết trong giai đoạn thí điểm 2026-2030, cơ chế sẽ cho phép chấp thuận nhà đầu tư không qua đấu giá, đấu thầu quyền sử dụng đất và đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư. Đây được xem là giải pháp tình thế nhằm đẩy nhanh tiến độ triển khai các dự án điện gió ngoài khơi trong bối cảnh cấp bách về năng lượng hiện nay.