Nâng tầm kỹ năng lao động Việt Nam trong tình hình mới

Sự kiện là một trong chuỗi các hoạt động hưởng ứng Ngày Kỹ năng lao động Việt Nam (04/10) với thông điệp "Đồng hành nâng cao nội lực, sức mạnh nội sinh cho phát triển đất nước bằng sức mạnh của kỹ năng và năng lực hành nghề", tiếp nối những kết quả đạt được tại Diễn đàn quốc tế về "Tương lai việc làm trong bối cảnh đại dịch COVID-19 và cách mạng công nghiệp 4.0". Đây cũng là dịp để tiếp tục lấy ý kiến các chuyên gia trong nước và quốc tế nhằm hoàn thiện dự thảo Đề án Nâng tầm kỹ năng lao động Việt Nam theo kế hoạch được phê duyệt tại Nghị quyết số 50/NQ-CP ngày 20/5/2021 của Chính phủ.

Tham mưu nhiều chính sách hỗ trợ người lao động, người sử dụng lao động

Phát biểu tại hội thảo, Thứ trưởng Nguyễn Thị Hà cho biết: Ngày 01/10/2020, Thủ tướng Chính phủ có Quyết định số 1486/QĐ-TTg lấy ngày 04/10 hằng năm là Ngày Kỹ năng lao động Việt Nam. Sau một năm, trong bối cảnh đất nước đang chịu ảnh hưởng lớn từ đại dịch COVID-19, thị trường lao động, việc làm có nhiều biến động, Bộ LĐTBXH đã tham mưu nhiều chính sách hỗ trợ người lao động, người sử dụng lao động bị ảnh hưởng bởi dịch bệnh. Bộ cũng phối hợp cùng các bộ, ngành, địa phương, doanh nghiệp, các cơ sở giáo dục nghề nghiệp triển khai các chương trình, hoạt động về phát triển kỹ năng, nhằm đáp ứng yêu cầu thị trường lao động và các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội của đất nước.

Về cơ chế chính sách, Bộ LĐTBXH đã và đang tiếp tục bổ sung văn bản hướng dẫn Luật Giáo dục nghề nghiệp, Luật Lao động, Luật Việc làm…; đề xuất Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ ban hành các chính sách hỗ trợ đào tạo nghề, nâng cao kỹ năng nghề nghiệp cho người lao động, người sử dụng lao động bị ảnh hưởng bởi dịch bệnh.

Bộ cũng đã ban hành, triển khai kế hoạch truyền thông giáo dục nghề nghiệp giai đoạn 2021-2025; đẩy mạnh tuyển sinh, đào tạo theo hình thức trực tuyến, kể cả phương thức đào tạo đối với những lớp đặt hàng của Nhà nước, doanh nghiệp. Một năm qua, Bộ đã công bố bổ sung 19 tiêu chuẩn kỹ năng nghề quốc gia (nâng tổng số lên 199 nghề đã ban hành tiêu chuẩn); đánh giá kỹ năng nghề quốc gia cho 11.000 người lao động (nâng tổng số lên 73.000 người lao động được đánh giá).

Theo Thứ trưởng Nguyễn Thị Hà, Bộ LĐTBXH đang phối hợp với các Bộ, ngành và địa phương, hiệp hội, cộng đồng doanh nghiệp, các cơ sở đào tạo đang chuẩn bị tổ chức nhiều sự kiện quan trọng. Đó là, chuẩn bị tổ chức Kỳ thi kỹ năng nghề quốc gia năm 2021, dự kiến sẽ diễn ra vào tháng 12 năm nay; chuẩn bị điều kiện để tham gia các Kỳ thi kỹ năng nghề ASEAN và thế giới; tổ chức Diễn đàn quốc tế về Tương lai việc làm trong bối cảnh đại dịch Covid-19 và cách mạng công nghiệp 4.0 với chủ đề “Phát triển kỹ năng thiết yếu cho thanh niên Việt Nam”, và nhiều hoạt động có ý nghĩa để hưởng ứng ngày Kỹ năng thanh niên thế giới...

“Các hoạt động trên góp phần lan tỏa cảm hứng, truyền động lực, đam mê kỹ năng nghề đến học sinh, sinh viên và những người lao động trẻ; nêu cao giá trị nghề nghiệp, củng cố lòng yêu nghề, yêu lao động và đề cao kỹ năng nghề trong xã hội” -  Thứ trưởng Nguyễn Thị Hà khẳng định.

Để hội thảo đạt được mục tiêu đề ra, Thứ trưởng Nguyễn Thị Hà đề nghị các đại biểu tập trung phân tích, đánh giá kịp thời, chính xác và đầy đủ những tác động của đại dịch COVID-19 đối với lao động, việc làm và thị trường lao động Việt Nam trong ngắn hạn và dài hạn, cả trong bối cảnh tác động mạnh mẽ của cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư và sự dịch chuyển đầu tư, công nghệ và lao động có kỹ năng trong quá trình hội nhập quốc tế. Rút ra bài học từ kinh nghiệm quốc tế trong ứng phó với dịch bệnh nhằm duy trì sản xuất, chống đứt gãy chuỗi cung ứng lao động và chuẩn bị nhân lực có kỹ năng cho khôi phục kinh tế sau đại dịch.

Cùng với đó, đề xuất những giải pháp hữu hiệu để khắc phục khó khăn, nâng cao kỹ năng nguồn nhân lực nhằm khôi phục và phát triển thị trường lao động. Đặc biệt là các giải pháp tạo việc làm cho người lao động và xây dựng kỹ năng lao động thích ứng với cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư.

Nâng cao kỹ năng nguồn nhân lực nhằm khôi phục và phát triển thị trường lao động

Theo Báo cáo của Bộ LĐTBXH, Tổng cục Thống kê và ILO, đến hết quý II/2021, lực lượng lao động của Việt Nam là khoảng 51,1 triệu người, trong đó tỷ lệ lao động đã qua đào tạo chỉ đạt 26,1%. Số lao động chưa qua đào tạo, chưa được công nhận trình độ kỹ năng (kỹ năng, đào tạo) là 73,9%. 

Con số này cho thấy nhu cầu được đào tạo lại cũng như đào tạo nâng cao về kỹ năng cho người lao động là một nhiệm vụ quan trọng, nhất là trong bối cảnh những tác động tiêu cực của đại dịch COVID-19 đang hạn chế các cơ hội phát triển kỹ năng của người lao động, tạo ra nhiều thách thức tiềm ẩn trong việc tiếp cận việc làm thỏa đáng khi thị trường việc làm đang bị thu hẹp.

Để nâng tầm kỹ năng lao động Việt Nam đến năm 2030, ông Nguyễn Chí Trường - Vụ trưởng Vụ Kỹ năng nghề (Tổng cục Giáo dục nghề nghiệp) cho rằng, phải đặt tầm nhìn nâng cao nội lực, sức mạnh nội sinh cho phát triển đất nước bằng sức mạnh của kỹ năng và năng lực hành nghề của người lao động. Đồng thời đặt mục tiêu về trình độ kỹ năng nghề theo cơ cấu về bậc trình độ, ngành nghề, số lượng, chất lượng bảo đảm nhu cầu đa dạng của thị trường lao động, của người dân và yêu cầu ngày càng cao nhân lực có kỹ năng và năng lực hành nghề phát triển đất nước và hội nhập quốc tế trong bối cảnh mới…

Theo ông Hoàng Quang Phòng - Phó Chủ tịch Phòng Thương mại và Công nghiệp (VCCI), kỹ năng nghề là nhân tố quan trọng, quyết định tăng trưởng nền kinh tế. Lực lượng lao động có kỹ năng nghề tạo nên sức cạnh tranh của nền kinh tế, tận dụng tốt làn sóng đầu tư từ doanh nghiệp nước ngoài. Tuy nhiên, bên cạnh ưu điểm, lao động nước ta có những hạn chế về chuyên môn kỹ thuật, năng suất lao động còn thấp. Trong bối cảnh hiện nay, Việt Nam cần có giải pháp chiến lược, nâng tầm kỹ năng lao động trong tình hình mới, đổi mới, nâng cao năng lực nguồn nhân lực nước nhà. Tạo điều kiện cho doanh nghiệp, người lao động cùng phát triển…

Chuyên gia kinh tế cao cấp của Ngân hàng Thế giới (WB), bà Abla Sair cũng đặt vấn đề làm thế nào để cho người sử dụng lao động tham gia trong việc nâng cao kỹ năng cho người lao động. Doanh nghiệp cần tham gia chủ động trong các hoạt động đào tạo kỹ năng cũng vì lợi ích của riêng họ.

Tuy vậy, sự tham gia của doanh nghiệp trong phát triển kỹ năng còn hạn chế so với những gì họ thực hiện. Khảo sát của WB cho thấy, 46% doanh nghiệp không có hợp tác với cơ sở giáo dục nghề nghiệp Việt Nam trong việc nâng cao kỹ năng nghề nghiệp.

WB cho rằng, cần thiết phải có sự tham gia của doanh nghiệp để phát triển kỹ năng cho người lao động. Hiện, nhiều cơ sở giáo dục nghề nghiệp cũng mong muốn phối hợp doanh nghiệp nhưng cũng gặp phải nhiều rào cản trong việc kết nối như nhân sự, tài chính, thiếu chính sách hỗ trợ...

Đại diện Văn phòng Tổ chức Lao động quốc tế (ILO) tại Việt Nam Nguyễn Hồng Hà cho rằng, phát triển kỹ năng cho người lao động luôn là ưu tiên hàng đầu trên thế giới. Phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao là con đường để Việt Nam hiện thực hóa mục tiêu đề ra. Tuy nhiên, với 51,1 triệu người lao động, song tỷ lệ lực lượng lao động qua đào đạo rất thấp, con số này cho thấy nhu cầu đào tạo lại, nâng cao kỹ năng cho người lao động rất lớn, nhất là đại dịch Covid-19 cũng đang thách thức việc tiếp cận việc làm của người lao động khi thị trường lao động Việt Nam đang bị thu hẹp.

Theo chuyên gia đến từ ILO, triển vọng phục hồi việc làm là thách thức với nhiều quốc gia, trong đó có Việt Nam. Bên cạnh đó, Cách mạng công nghiệp 4.0 cũng đã đẩy nhanh quá trình chuyển đổi việc làm, do vậy việc nâng cao kỹ năng cho người lao động là rất cần thiết. Vì vậy, xây dựng chính sách, chương trình đào tạo, đầu tư vào lĩnh vực đào tạo việc làm cần đặt lên hàng đầu. Đồng thời, thúc đẩy các cơ hội cho người lao động dựa trên lợi thế kinh tế địa phương nhằm phát triển kỹ năng học tập một lần là đủ sang học tập suốt đời, nâng cao năng lực cho người lao động, thích ứng với cuộc Cách mạng công nghiệp 4.0.

Những ý kiến các chuyên gia quốc tế, trong nước được trình bày tại Hội thảo sẽ được Bộ LĐTBXH tổng hợp, nhằm hoàn thiện dự thảo Đề án Nâng tầm kỹ năng lao động Việt Nam theo kế hoạch được phê duyệt tại Nghị quyết số 50/NQ-CP ngày 20/5/2021 của Chính phủ.

Tại Hội thảo, Thứ trưởng Nguyễn Thị Hà đã trao Bằng khen của Bộ trưởng Bộ LĐTBXH cho thí sinh đạt Huy chương Vàng tại Kỳ thi trực tuyến nghề Cơ điện tử năm 2021; đồng thời Tổng cục GDNN đã công bố Quyết định của Bộ trưởng Bộ LĐTBXH biểu tượng Skilling up Việt Nam và Worldskills Việt Nam.