5 cách giúp trẻ làm quen với khoa học

Kết quả từ “Chỉ số Hiểu biết Khoa học toàn cầu năm 2021” của 3M - công ty đa quốc gia hơn 100 năm tuổi của Mỹ chuyên về các sản phẩm công nghệ ứng dụng, cho thấy đại dịch COVID-19 đã góp phần đẩy mạnh vai trò của các môn học STEM.

Gần như tất cả, tới 91% số người được hỏi ở Châu Á Thái Bình Dương, đồng ý rằng thế giới cần nhiều người theo đuổi các nghề nghiệp liên quan đến STEM hơn. 73% số người được hỏi đồng ý rằng các bạn trẻ đang quan tâm tới khoa học và các vấn đề liên quan đến khoa học hơn bao giờ hết.

Vậy làm sao để nuôi dưỡng niềm đam mê khoa học đó ngay từ tấm bé? Chia sẻ với Khoa học và Phát triển, ông Jacky Kang, giám đốc quốc gia của 3M tại Việt Nam - đơn vị đang triển khai dự án "Science at Home" (Khoa học tại nhà) cho hơn 2.000 học sinh và giáo viên tiểu học tại các khu vực khó khăn ở miền Nam Việt Nam, đưa ra 5 lời khuyên mà các bậc cha mẹ có thể áp dụng để giúp con trẻ quan tâm đến STEM hơn.

1. Cùng con khám phá và tìm đáp án cho những câu hỏi

Thời điểm tốt nhất dành cho việc tiếp thu kiến thức là lúc câu hỏi ập đến. Và khi con trẻ bắt đầu đặt câu hỏi, hãy dành thời gian để giải thích các khái niệm. Nếu bạn không chắc chắn về câu trả lời, hãy biến điều này thành một cơ hội học tập khác. Hãy cùng con tìm kiếm câu trả lời. Bạn có thể ghé thăm thư viện hoặc đọc các bài báo trực tuyến.

Trong thời đại Internet phát triển và tại một thế giới phẳng thông tin, điều quan trọng là bạn cần phải sáng suốt. Hãy luôn tham khảo các nguồn đáng tin cậy và sử dụng các công cụ xác minh thông tin trực tuyến như Công cụ xác thực thông tin của Google và FactCheck.org để đảm bảo rằng bạn không đọc tin giả.

Đổi lại, cha mẹ cũng có thể đặt câu hỏi để khuyến khích con cái họ học hỏi và khám phá. Một nghiên cứu năm 2019 về trẻ 4-6 tuổi đang chơi trong một cuộc triển lãm liên quan đến bánh răng cho thấy loại câu hỏi mà cha mẹ đặt ra cũng ảnh hưởng đến hành vi của con họ. Các bậc cha mẹ khuyến khích con cái họ giải thích cơ chế hoạt động của bánh răng đã tạo ra nhiều cuộc thảo luận về cơ chế hoạt động của thiết bị. Trong khi đó, các câu hỏi khuyến khích khám phá đã mang đến nhiều thời gian để trẻ tìm cách kết nối các bánh răng hơn.

2. Dành thời gian vui chơi ngoài trời

Còn cách nào tốt hơn để tìm đáp án cho những câu hỏi “thế nào và tại sao” về thế giới hơn là quan sát thiên nhiên? Trên thực tế, quãng thời gian tham gia các trại hè ở ngoại ô hoặc gần biển đã khơi dậy niềm đam mê khoa học trong nhiều nhà nghiên cứu tự nhiên lẫy lừng.

Thông qua những hoạt động trải nghiệm thú vị, con trẻ có thể được gặp gỡ những người bạn có cùng niềm đam mê khám phá và được giải đáp những thắc mắc như “sóng đến từ đâu?” hay “tại sao lại có thủy triều?”

3. Học thông qua các trò chơi

Tham gia các trò chơi đem lại nhiều lợi ích hơn bạn nghĩ. Một báo cáo của Viện Nhi khoa Mỹ cho thấy vui chơi thúc đẩy các kỹ năng xã hội - cảm xúc, nhận thức, ngôn ngữ và tự điều chỉnh, hỗ trợ các chức năng quan trọng và sự phát triển não bộ của trẻ.

Bạn có thể chỉ cho bé cơ chế hoạt động của ma sát khi chơi trò chơi kéo co, hoặc để bé tự xây dựng trò chơi như tạo bảng điện bảng phát sáng chỉ bằng cách sử dụng những mẩu giấy nhỏ. Những hoạt động này có thể tạo niềm hứng khởi sâu sắc với các em nhỏ và khiến chúng muốn tìm hiểu "tại sao?"

Nếu trẻ em thích các trò chơi khoa học trực tuyến, bạn có thể tham khảo Code - một tổ chức phi lợi nhuận dành riêng cho việc nâng cao khả năng tiếp cận với khoa học máy tính. Họ sẽ giới thiệu về khoa học máy tính cho con trẻ theo một cách cực kì thú vị và dễ hiểu, chẳng hạn như thông qua các bài học gắn với game Angry Birds và Minecraft.

4. Tự làm đồ chơi

Mặc dù công nghệ là một công cụ tuyệt vời để học khoa học, nhưng tất cả chúng ta đều có thể tạm rời màn hình và trải nghiệm cuộc sống. Hãy khuyến khích con bạn tự làm đồ chơi bằng những thứ xung quanh chúng: những con diều bằng giấy hay những bộ áo giáp được làm từ vỏ chai, tất cả đều là những cách thú vị giúp hiểu thêm về thế giới.

Thường thì trí tưởng tượng đưa chúng ta đi khá xa và thứ “đồ chơi” hồi nhỏ sẽ nằm lại ở niềm tin. Nó là cách mà nhiều người đã bắt đầu tìm thấy niềm đam mê với các lĩnh vực khoa học như vật lý và hóa học.

Theo một cuộc thăm dò của Gallup cách đây 2 năm với hơn 1.000 giáo viên, 2.600 phụ huynh và 850 học sinh ở các cấp học tại Mỹ, chìa khóa dẫn đến sự phát triển giáo dục nằm ở sự sáng tạo. Việc khuyến khích sự sáng tạo trong quá trình học sẽ nâng cao kỹ năng giải quyết vấn đề và tư duy phản biện của học sinh. Bên cạnh việc tiếp thu nhiều kiến thức hơn, học sinh cũng kết nối tốt hơn giữa các môn học khác nhau, hiểu sâu hơn về các môn học và có kết quả thi cao hơn.

5. Tham quan các viện bảo tàng và triển lãm khoa học.

Vào những ngày cuối tuần hoặc kỳ nghỉ tại trường học, hãy đưa con bạn đi tham quan. Đây sẽ là một chuyến phiêu lưu hoàn hảo để học hỏi và gia đình cũng sẽ có một khoảng thời gian chất lượng bên nhau.

Bạn cũng có thể tìm đến các bảo tàng và triển lãm được mở cửa trực tuyến. Ở nhà không đồng nghĩa với việc bị buồn chán. Nhiều bảo tàng và tổ chức khoa học đang cung cấp những cuộc triển lãm, chuyến tham quan hoặc hội thảo trực tuyến mà bạn và con có thể tham gia ngay tại nhà.

Bạn có thể thực hiện một chuyến tham quan trực tuyến tại Bảo tàng Thiên nhiên Việt Nam để biết về hình hài của thế giới cách đây 3,6 tỷ năm và khám phá những điều kỳ diệu của nhiều mẫu hóa thạch khác nhau, cũng như thế giới đa dạng của sinh vật biển và sự tiến hóa của loài người.

Ngoài ra, các địa điểm khám phá nổi tiếng toàn quốc cũng đã dần mở cửa, đón du khách từ mọi lứa tuổi quay trở lại, điển hình là Thảo Cầm Viên (TPHCM) và Ngũ Hành Sơn (Đà Nẵng).