Sức ép đáo hạn trái phiếu khiến doanh nghiệp dồn dập mua lại trước hạn

85.000 tỷ trái phiếu đáo hạn trong quý 4/2022

Báo cáo cập nhật thị trường trái phiếu doanh nghiệp (TPDN) được Công ty chứng khoán Vietcombank (VCBS) công bố cho thấy, riêng quý 4 năm nay khoảng 85.000 tỷ đồng trái phiếu đáo hạn, tập trung ở nhóm ngân hàng, bất động sản.

Khối lượng TPDN đáo hạn trong năm 2023 và 2024 ước khoảng 790.000 tỷ đồng, chiếm gần một nửa khối lượng TPDN đang lưu hành, theo VCBS.

Vì vậy, VCBS cho rằng khối lượng đáo hạn và khả năng trả gốc và lãi trái phiếu, cũng như khả năng huy động vốn của doanh nghiệp sẽ là yếu tố cần theo dõi trong thời gian tới. Đồng nghĩa, rủi ro thanh khoản tăng đối với thị trường tài chính nếu không có các biện pháp kiểm soát tốt.

Trước đó, báo cáo về thị trường TPDN quý 3/2022 của bộ phận nghiên cứu Công ty Chứng khoán VNDirect cho thấy tổng giá trị trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ đáo hạn trong quý 4 này đạt mức 58.840 tỷ đồng, tăng 87,7% so với cùng kỳ.

Thống kê cho thấy, bất động sản tiếp tục là nhóm ngành chiếm tỷ trọng lớn nhất với 34,1% tổng giá trị đáo hạn trái phiếu riêng lẻ trong quý, tương đương 20.071 tỷ đồng (tăng 65,2% so với cùng kỳ). 

Giới chuyên gia nhận định, khối lượng trái phiếu bất động sản đáo hạn trong 3 năm 2022 - 2024 là con số rất lớn. Dữ liệu FiinGroup và Sở Giao dịch chứng khoán Hà Nội (HNX) cho thấy giá trị đáo hạn của trái phiếu bất động sản vào cuối năm 2022 sẽ đạt khoảng 37.000 tỷ đồng, trong đó doanh nghiệp chưa niêm yết chiếm phần lớn (84% tổng giá trị).

Doanh nghiệp dồn dập mua lại trước hạn, giảm áp lực thanh toán

Kể từ sau vụ việc ở Tân Hoàng Minh, hay mới đây là Vạn Thịnh Phát, tâm lý nhà đầu tư trái phiếu cũng bị ảnh hưởng lớn. Tình trạng nhà đầu tư kéo nhau đi đòi tiền là khó tránh khỏi, khiến nhiều doanh nghiệp phát hành phải đẩy mạnh mua lại trái phiếu trước hạn.

Thời gian gần đây, nhiều doanh nghiệp đã chi ra hàng nghìn tỷ đồng mua lại trái phiếu trước hạn, dù nhiều đợt phát hành vừa được thực hiện.

Công ty Cổ phần Sunshine Homes vừa thông báo mua lại trái phiếu trước hạn với quy mô 500 tỷ đồng. Lô trái phiếu được phát hành vào tháng 12/2020 và chỉ còn hơn hai tháng nữa là đáo hạn. Lý do mua lại được Sunshine Homes cho biết là Ngân hàng TMCP Sài Gòn (SCB), đơn vị bảo lãnh thanh toán đối với trái phiếu, bị đặt dưới sự kiểm soát đặc biệt của Ngân hàng Nhà nước. Đây là sự kiện dẫn đến tổ chức phát hành, là Sunshine Homes, phải thực hiện mua lại trước hạn bắt buộc trong trường hợp người sở hữu trái phiếu có yêu cầu được quy định tại điều kiện trái phiếu.

Những doanh nghiệp khác có hoạt động tất toán trái phiếu trước hạn có thể kể đến như: các ngân hàng OCB, TPBank, BIDV, SHB, VIB, LPB; các doanh nghiệp như Hoàng Anh Gia Lai, Cơ điện lạnh (REE), Tập đoàn Gelex, Công ty Yamagata,…

Theo Công ty chứng khoán Vietcombank (VCBS), trong 9 tháng, khối lượng trái phiếu mua trước hạn đạt 135.180 tỷ đồng. Trong đó, lượng mua lại bắt đầu tăng cao kể từ tháng 6. Riêng tháng này, hơn 30.000 tỷ đồng trái phiếu được mua lại.

Theo VCBS, trong nhóm mua lại trái phiếu nhiều nhất, ngoài ngân hàng, doanh nghiệp bất động sản chiếm tỷ trọng cao thứ hai. Trong đó, mhóm ngoài ngân hàng, trong top 20 mua lại trái phiếu trước hạn là YMGC - Công ty cổ phần Yamagata (4.794 tỷ đồng); OSGC - Công ty Cổ phần Osaka Garden (3.400 tỷ đồng); BSEC - Công ty Cổ phần Bông Sen (2.400 tỷ đồng); HRTC - Công ty Cổ phần Dịch vụ Du lịch đường sắt Hà Nội (2.300 tỷ đồng); BNCC - Công ty cổ phần dịch vụ cáp treo Bà Nà (2.256 tỷ đồng); VSMC - Công Ty Cổ Phần Nghiên Cứu Và Sản Xuất VINSMART (2.184 tỷ đồng); GEX - Công ty cổ phần Tập đoàn Gelex (2.057 tỷ đồng); IVNC - Công ty cổ phần INTIMEX Việt Nam (2.000 tỷ đồng) hay AZDC - CTCP Mua Bán Nợ AZURA (1.770 tỷ đồng)...

Theo các chuyên gia, việc các doanh nghiệp phát hành mua lại trái phiếu trước hạn có nguyên nhân đến từ việc Nghị định 65/2022/NĐ-CP sửa đổi bổ sung Nghị định 153 về chào bán trái phiếu riêng lẻ có hiệu lực vào 16/9/2022 đã bổ sung một nội dung quan trọng liên quan đến vấn đề này.

Trong đó có quy định doanh nghiệp bắt buộc phải mua lại trái phiếu trước hạn khi vi phạm phương án phát hành (trong đó có phương án sử dụng vốn) hoặc vi phạm pháp luật.

Bên cạnh đó, trước và sau khi phát hành trái phiếu, doanh nghiệp phải công bố thông tin về khả năng đảm bảo thanh toán, báo cáo kiểm toán tình hình tài chính và kiểm toán tình hình sử dụng vốn theo mục đích phát hành công bố.

Vì vậy, nhiều doanh nghiệp đã tăng cường mua lại nhằm giảm áp lực đáo hạn và giải quyết các lô trái phiếu có thể gặp bất lợi bởi quy định mới.

Các chuyên gia của FiinGroup nhận định hoạt động phát hành TPDN sẽ chỉ tăng mạnh trở lại vào năm sau, do thị trường cần thời gian để làm quen với các chính sách mới của Nghị định 65 vừa ban hành và tâm lý nhà đầu tư trái phiếu được cải thiện sau các sự kiện vừa qua. Đồng thời, các doanh nghiệp có sự cầm chừng trong hoạt động phát hành do nghị định mới, tăng cường mua lại nhằm giảm áp lực đáo hạn và giải quyết các lô trái phiếu có thể gặp bất lợi bởi các quy định mới.