"Tội phạm tiềm ẩn" - cải tạo những người mang gen nguy hiểm?

Gen nguy hiểm - "tội phạm tiềm ẩn" (hình minh họa)

Xác định gen nguy hiểm - "tội phạm tiềm ẩn"

Năm 2013, một nhóm các nhà khoa học từ Đại học Michigan (Mỹ) đã phát triển các bài kiểm tra cho phép xác định những trẻ em trên 3 tuổi trong tương lai sẽ có những hành vi chống đối xã hội - bắt nạt, phá hoại, ăn cắp v.v. Theo các nhà nghiên cứu, những dấu hiệu chính của “tội phạm tiềm ẩn” là những cơn thịnh nộ, hành vi hung hãn đối với động vật và đồng loại, dối trá và ích kỷ.

Theo các nhà khoa học, những đặc điểm này có liên quan đến hoạt động của hạch hạnh nhân (amygdala) - trung tâm điều khiển cảm xúc của não. Ở những người dễ có hành vi chống đối xã hội, amygdala nhạy cảm hơn với các kích thích bên ngoài. Những người này có xu hướng phản ứng thái quá, hung hăng hoặc cảm thấy chán nản. Nếu họ sống trong điều kiện không thoải mái và không nhận được sự hỗ trợ của xã hội, thì tính cách của họ thường phát triển theo khuynh hướng vi phạm pháp luật.

Các nhà khoa học Mỹ cũng bày tỏ quan điểm tương tự trong một bài báo đăng trên tạp chí Nature. Theo quan điểm của họ, việc giải thích quá đơn giản về mối liên hệ giữa kiểu gen và các đặc điểm tính cách có thể dẫn đến việc: loài người bị chia thành hai nhóm lớn: "người bình thường" và "tội phạm tiềm ẩn” mà quyền tự do hành động của họ sẽ bị hạn chế.

Các nhà tâm lý học từ Anh và New Zealand cũng đưa ra kết luận tương tự. Họ không chỉ nghiên cứu hạch hạnh nhân mà còn phát hiện ra những đặc điểm trong cấu trúc của vỏ não ở những người vi phạm pháp luật. Ví dụ, ở những người có hành vi chống đối xã hội trong một thời gian dài và không chỉ ở lứa tuổi thanh thiếu niên, vỏ não là mỏng hơn và diện tích mặt phẳng của vỏ não là nhỏ hơn so với những người khác.

Các nhà khoa học đã phân tích dữ liệu của một nghiên cứu dài hạn liên quan đến hơn một nghìn người New Zealand sinh năm 1972-1973. Họ được theo dõi từ khi 3 tuổi cho đến 45 tuổi. Tất cả các tình nguyện viên được chia thành ba nhóm: những người có hành vi chống đối xã hội khi còn nhỏ và vị thành niên, những người vẫn tiếp tục làm như vậy khi lớn lên và những người không bao giờ vi phạm các chuẩn mực xã hội. Ngoài ra, 672 đối tượng đã được chụp MRI não ở tuổi trưởng thành.

Các chuyên gia nhận thấy rằng, hầu hết những người trong nhóm thứ hai có diện tích mặt phẳng của vỏ não nhỏ hơn và vỏ não của họ là mỏng hơn ở những vùng kiểm soát các chức năng điều hành, xử lý cảm xúc và động lực.

Các tình nguyện viên từ hai nhóm khác không có sự khác biệt như vậy. Các tác giả của nghiên cứu đã rút ra kết luận rằng, hành vi chống đối xã hội có cơ sở sinh học thần kinh. Tuy nhiên, vẫn chưa rõ những đặc điểm trong cấu trúc của vỏ não là đặc điểm di truyền hoặc đã xuất hiện do chấn thương thời thơ ấu - xét cho cùng, những lần chụp MRI đầu tiên chỉ được thực hiện khi những người tham gia nghiên cứu ở độ tuổi 45.

Vào tháng 8 năm 2021, một nhóm các nhà khoa học quốc tế đã mô tả gần sáu trăm gen liên quan đến xu hướng hành vi chống đối xã hội. Ở đây nói về các phần của DNA xác định cấu trúc và cách hoạt động của bộ não con người.

Trong quá trình nghiên cứu, các nhà khoa học đã giải mã trình tự bộ gen của hơn một triệu rưỡi người từ Châu Âu và Hoa Kỳ. Ngoài ra, họ đã phân tích kết quả của một bài kiểm tra đặc biệt mà tất cả những người tham gia dự án đều vượt qua. Bài kiểm tra bao gồm một số bảng câu hỏi và đánh giá xu hướng của các tình nguyện viên đối với bảy dạng hành vi chống đối xã hội - rối loạn tăng động giảm chú ý, nghiện ma túy, nghiện rượu, hút thuốc, hành động mạo hiểm không cần thiết, lăng nhăng trong tình dục và quan hệ tình dục quá sớm.

Sau khi phân tích dữ liệu thu được, các nhà khoa học đã xác định được gần sáu trăm biến thể gen có liên quan đến việc vi phạm các tiêu chuẩn xã hội. Hầu như tất cả chúng đều ảnh hưởng đến sự phát triển và hoạt động của não bộ. Trong số các gen "chống đối xã hội" có cả những biến thể được biết đến từ lâu - ví dụ, CADM2, GABRA2 và TMEM161B chịu trách nhiệm hình thành chứng nghiện rượu, và những biến thể gen mới. Ví dụ, trước đây các nhà khoa học đã biết rằng, ALMS1 và ERAP2 có liên quan đến chức năng thận và miễn dịch, nhưng, bây giờ hóa ra chúng cũng liên quan đến xu hướng vi phạm các tiêu chuẩn xã hội.

Các tác giả của công trình nghiên cứu lưu ý, mỗi biến thể gen riêng biệt không liên quan đến hành vi chống đối xã hội. Nhưng, nếu một số đột biến như vậy xuất hiện trong DNA cùng một lúc, thì tần suất cao ở những người này có rối loạn nhân cách chống đối xã hội.

Cải tạo những người mang gen nguy hiểm?

Các nhà khoa học Siberia có ý định đi xa hơn và tập trung vào các lĩnh vực tinh tế hơn như tâm lý và hành vi. Ví dụ, hiện có bằng chứng cho thấy rằng, những người mang một trong những biến thể của gen thụ thể dopamine D4 có xu hướng tìm kiếm sự mới lạ và có khuynh hướng hành vi chống đối xã hội. Đồng thời, những người này thường đạt kết quả tốt trong thể dục thể thao, chọn nghề mạo hiểm.

Những quan sát về các cặp song sinh cho thấy rằng, nguyên nhân của điều đó một phần là do di truyền, và việc quét não của những tù nhân đã giúp xác định các hình mẫu chung. Bước tiếp theo là ngăn chặn nguy cơ có hành vi chống đối xã hội trong thời thơ ấu và chuyển đổi năng lượng theo hướng tích cực.

"Có nghĩa là, một đặc điểm di truyền có thể biểu hiện theo cách có lợi cho xã hội nếu đứa trẻ nhận được sự hỗ trợ kịp thời", - các tác giả của dự án cho biết tại hội thảo khoa học được tổ chức vào năm 2020.

Tuy nhiên, không phải mọi thứ đều đơn giản như vậy. Không thể coi một người có khuynh hướng hành vi chống đối xã hội chỉ trên cơ sở biến thể gen tương ứng. Biến thể này có thể không biểu hiện, do đó không có ý nghĩa gì khi đưa ra quyết định sửa chữa và hạn chế nó. Đây là ý kiến của nhà di truyền học Olga Shchagina, trưởng phòng thí nghiệm chẩn đoán di truyền phân tử số 1 thuộc Trung tâm nghiên cứu y học và di truyền mang tên Viện sĩ Bochkov.

"Nghiên cứu về khuynh hướng di truyền là một lĩnh vực rất thú vị trong khoa học y tế. Tuy nhiên, chúng ta càng biết nhiều, chúng ta càng thấy rõ sự cần thiết phải có cách tiếp cận rất cẩn thận đến việc phân tích và giải thích dữ liệu. Ngay cả khi các nhà khoa học chứng minh mối liên hệ giữa biến thể gen và một số bệnh hoặc đặc điểm, thì đây chỉ là thông tin cho thấy rằng, biến thể này thường được ghi nhận trong một nhóm người nhất định. Nhưng, không thể sử dụng thông tin này để dự đoán tình trạng sức khỏe của một người cụ thể dựa theo sự hiện diện của biến thể đó. Đối với các rối loạn phổ biến nhất, vấn đề này đặc biệt quan trọng: một biến thể gen xuất hiện trong quần thể càng thường xuyên thì ảnh hưởng của nó càng ít đến nguy cơ nó biểu hiện ở một cá thể. Bởi vì còn có rất nhiều yếu tố khác - cả môi trường và di truyền - đặc biệt là sự tương tác giữa các sản phẩm gen khác nhau. Tất nhiên, nghiên cứu khoa học trong lĩnh vực này là rất quan trọng, nhưng, vẫn chưa đến lúc để ứng dụng dữ liệu trong thực tế", chuyên gia Olga Shchagina giải thích thêm.