Theo Tổ chức Y tế thế giới, BA.4 và BA.5, hai chủng phụ của biến thể Omicron, đang thúc đẩy làn sóng lây nhiễm COVID-19 mới nhất trên toàn cầu. BA.5 hiện chiếm tới 64% đến 70% các ca mắc được báo cáo. Đây cũng là những biến thể lây lan nhanh nhất được báo cáo cho đến nay và dự kiến sẽ trở thành chủng thống trị tại Mỹ, Anh và châu Âu trong vòng vài tuần tới.
Nguy cơ tái nhiễm cao hơn
BA.4 và BA.5 dường như có khả năng thoát khỏi phản ứng kháng thể ở cả những người đã nhiễm COVID-19 trước đó, cũng như những người đã được tiêm chủng đầy đủ và tiêm mũi tăng cường. Theo nghiên cứu được công bố mới đây trên Tạp chí Y học New England, mức độ kháng thể trung hòa do lần mắc bệnh hoặc tiêm chủng trước đó chống lại biến thể BA.4 và BA.5 thấp hơn vài lần so với chủng virus SARS- CoV-2 ban đầu. Tuy nhiên, Tiến sĩ Dan Barouch, tác giả của bài báo khẳng định vaccine vẫn cung cấp khả năng bảo vệ đáng kể chống lại bệnh nặng do BA.4 và BA.5.
Các nhà sản xuất vaccine đang nghiên cứu các mũi tiêm cập nhật có thể tạo ra phản ứng miễn dịch mạnh hơn chống lại các biến thể.
Nghiên cứu trước đó của các nhà khoa học tại Đại học Columbia cũng cho thấy, virus BA.4 và BA.5 có nhiều khả năng thoát khỏi các kháng thể trong máu của những người trưởng thành được tiêm chủng đầy đủ và tăng cường so với biến thể phụ khác của Omicron, làm tăng nguy cơ nhiễm Covid-19. Theo các tác giả, kết quả của họ cho thấy nguy cơ tái nhiễm do BA.4 và BA.5 cao hơn, ngay cả ở những người đã có một số miễn dịch trước đó chống lại virus. Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Mỹ ước tính 94,7% dân số Mỹ từ 16 tuổi trở lên có kháng thể chống lại virus SARS-CoV-2 nhờ tiêm chủng, sau những lần mắc bệnh trước đó hoặc cả hai.
Bộ Y tế cho biết, trên thế giới, biến thể phụ BA.4, BA.5 của chủng Omicron có khả năng lây lan nhanh hơn 12% so với biến thể BA.2 đã ghi nhận tại nhiều quốc gia, do đó trong thời gian tới số ca mắc với biến thể BA.5 sẽ tiếp tục gia tăng. Các biến thể mới liên tục xuất hiện hoặc tiến hóa, mới nhất là BA.2.75, BA.2.12.1 có khả năng làm giảm miễn dịch qua thời gian và có thể làm dịch bùng phát trở lại.
Trong nước đã ghi nhận biến thể phụ BA.4, BA.5, đặc biệt tại các tỉnh phía Nam các biến thể này đã bắt đầu chiếm ưu thế; Trong khi tỷ lệ tiêm vaccine mũi 3, mũi 4 và tiêm cho trẻ em tại một số nơi còn thấp. Số ca mắc đang gia tăng trở lại và có xu hướng tiếp tục tăng.
PGS.TS Trần Đắc Phu, Nguyên Cục trưởng Cục Y tế dự phòng (Bộ Y tế) cho rằng, việc tăng tỷ lệ nhiễm biến thể phụ BA.4 và BA.5 của biến thể Omicron đi kèm với tăng số ca mắc mới.
Vị chuyên gia này cho rằng, điều quan trọng là phải lưu ý bảo vệ những người trong nhóm nguy cơ như người mắc bệnh nền, người già, người chưa tiêm vaccine, người suy giảm miễn dịch, tránh tình trạng những đối tượng này mắc Covid-19 sẽ dẫn đến tình trạng quá tải bệnh viện, ca bệnh chuyển nặng dẫn đến tử vong.
Biện pháp bảo vệ hiện nay vẫn là dự phòng cá nhân như khử khuẩn, đeo khẩu trang trong môi trường kín, trong vùng nguy cơ cao như bệnh viện, nơi đông người, tiếp xúc gần với người bị nhiễm. Bên cạnh đó cần phải tiêm vaccine mũi nhắc lại, nhằm hạn chế số ca mắc không tăng lên, không được để dịch bùng phát hay “vỡ trận”, gây quá tải hệ thống y tế.
PGS.TS Trần Đắc Phu cũng một lần nữa khẳng định việc tiêm mũi nhắc lại (mũi 3, mũi 4) là rất cần thiết để phòng bệnh, nếu không may nhiễm thì bệnh sẽ nhẹ, hệ thống y tế không bị quá tải, giảm thấp nhất ca nặng, hạn chế ca tử vong.
“Chúng ta phải tiếp tục tuyên truyền để người dân hiểu, những ai chưa tiêm đủ thì nên đi tiêm đủ, những ai đã trì hoãn việc tiêm thì cũng nên đi tiêm lại khi bảo đảm điều kiện sức khỏe, nhất là người già, người mắc bệnh nền”- ông Phu nói.
Bộ Y tế đã chỉ đạo các địa phương tăng cường giám sát sự lưu hành của biến thể phụ BA.4, BA.5 và các biến thể khác; Đồng thời đề nghị các địa phương tăng tốc tiêm vaccine cho trẻ em; mũi 3, mũi 4 cho những người có chỉ định. Các chuyên gia trong nước cần cập nhật tình hình dịch, nhất là với các biến thể mới; kịp thời đề xuất các hoạt động phòng, chống dịch phù hợp.
Về phía các Viện Vệ sinh dịch tễ/Pasteur, Cục Y tế dự phòng (Bộ Y tế) đề nghị tăng cường chỉ đạo, hỗ trợ chuyên môn cho các đơn vị, địa phương trong giám sát, điều tra dịch tễ, lấy mẫu, bảo quản, vận chuyển mẫu bảo đảm chất lượng và an toàn sinh học để phát hiện sớm và điều trị kịp thời các trường hợp mắc bệnh, hạn chế các trường hợp chuyển bệnh nặng, tử vong.
Cục cũng đề nghị các Viện Vệ sinh dịch tễ, Pasteur phối hợp với các đơn vị để thu thập mẫu bệnh phẩm, thực hiện giải trình tự gen, phát hiện sớm các biến thể mới nguy hiểm của virus SARS-CoV-2; thường xuyên thực hiện đánh giá nguy cơ, nhận định, dự báo tình hình dịch bệnh, kịp thời tham mưu cho Bộ Y tế các biện pháp phòng, chống dịch phù hợp, hiệu quả với từng địa phương trong khu vực phụ trách./.
