Gần hai tháng kể từ khi nhận được phản ánh liên tục cùng những hình ảnh của người dân gửi kèm về tình trạng khai thác cát sạn trái phép tại tiểu khu Bó Bun, tiểu khu Vườn Đào và Cụm công nghiệp Bó Bun (thị trấn Nông trường Mộc Châu), từ ngày 29/5 đến 1/6, phóng viên Báo Nhân Dân đã tiếp cận các địa điểm trên để tìm hiểu thực tế.
Những hình ảnh chúng tôi ghi nhận đó là khá nhiều máy móc chuyên dụng như: máy xúc, máy ủi, trạm nghiền đá ngang nhiên khai thác cát sạn cùng những chiếc xe tải liên tục vào chở cát sạn ra ngoài. Đứng cách xóm Bó Cang, tiểu khu Bó Bun từ xa đã nghe rõ tiếng khai thác đá, bụi đá bay ra các phía. Quan sát trực tiếp thấy rõ một quả đồi đang bị những chiếc máy xúc cào, đục để khai thác đá đưa xuống trạm nghiền tạo ra cát phục vụ xây dựng.
Một người dân sống tại khu vực này cho biết: “Tình trạng khai thác đá ngang nhiên như này diễn ra nhiều năm nay. Chúng tôi cũng kiến nghị rất nhiều, thậm chí có người dân đã có xung đột với chủ khai thác quả đồi này. Chủ khai thác trái phép khi người dân có ý kiến còn thách thức và dọa nạt. Trước đây, quả đồi này rất to, nhưng giờ đã bị đào bới rất nhiều rồi. Không chỉ gây tiếng ồn, gây ô nhiễm môi trường, mà còn làm hỏng đường giao thông…”.
Qua tìm hiểu được biết, chủ khai thác đá trái phép khu vực xóm Bó Cang đã từng bị lực lượng chức năng lập biên bản xử lý bởi hành vi khai thác khoáng sản trái phép, nhưng không hiểu vì sao vẫn hoạt động rất công khai. Cũng theo phản ánh của những người dân sống ở xóm Bó Cang, việc thường xuyên phải gánh chịu tiếng ồn từ máy móc khai thác, nghiền đá, cùng những đoàn xe tải ra, vào đã ảnh hưởng rất lớn cuộc sống sinh hoạt của họ.
Tiếp tục thâm nhập khu vực xóm Trại Tám, tiểu khu Vườn Đào, Cụm công nghiệp Bó Bun, hình ảnh những quả đồi bị máy chuyên dụng “xẻ thịt”, xe tải ra, vào vừa gây ồn, gây bụi, đang dần phá vỡ cảnh quan nơi đây. Tại Cụm công nghiệp Bó Bun, một người dân thông tin: “Khu vực này do một công ty đang tiến hành khai thác. Không hiểu có được cấp phép không nhưng việc xẻ đồi lấy đá nghiền thành cát chở đi bán rất công khai, gây ảnh hưởng lớn đến người dân bởi tiếng ồn, bụi. Những chiếc xe tải chở cát chạy qua khu vực này rồi di chuyển ra Quốc lộ 6 gây mất an toàn cho cuộc sống của người dân, khiến chúng tôi rất lo lắng”.
Theo quan sát trực tiếp, việc khai thác cát sạn tại xóm Bó Cang, tiểu khu Vườn Đào và Cụm công nghiệp Bó Bun đều diễn ra vào ban ngày và rất ngang nhiên. Tại khu vực khai thác, ngoài ô nhiễm khói bụi, tiếng ồn thì nguy cơ mất an toàn bởi lượng đá mồ côi phía trên đỉnh đồi là rất lớn. Nhiều lúc những chiếc xe tải cỡ lớn chở cát sạn chạy nhanh, không che đậy, rơi vãi cát khắp nơi, gây nguy hiểm cho người tham gia giao thông.
Loại khoáng sản cát sạn này thực chất là loại si-lic phong hóa ở thể cứng, có thể dùng được nhiều việc trong xây dựng. Nếu nghiền ra hoặc ở dạng sạn lớn thì có thể dùng để trát tường, đổ bê-tông hay làm gạch không nung, san lấp mặt bằng và làm đường giao thông nông thôn…
Trước thực trạng chứng kiến trong khoảng thời gian từ ngày 29/5 đến 1/6, chúng tôi đã làm việc với lãnh đạo thị trấn Nông trường Mộc Châu cùng một số phòng chuyên môn của huyện Mộc Châu để phản ánh về tình trạng này. Tại buổi làm việc với chúng tôi, lãnh đạo các phòng chuyên môn của huyện Mộc Châu khẳng định không có việc khai thác khoáng sản trái phép diễn ra trên địa bàn và họ đều bất ngờ trước thông tin này.
Cũng từ thông tin các phòng chuyên môn và lãnh đạo thị trấn Nông trường Mộc Châu cung cấp, thì trên địa bàn huyện Mộc Châu chỉ có duy nhất một mỏ cát sạn tại tiểu khu Bó Bun, thị trấn Nông trường Mộc Châu của Công ty Trách nhiệm hữu hạn Xây dựng và Thương mại Thanh Thi được Ủy ban nhân dân tỉnh Sơn La cấp phép và đang hoạt động, còn lại không có một tổ chức, cá nhân nào được cấp phép hoạt động.
Thực tế nhiều năm qua cho thấy việc thành lập các đoàn kiểm tra liên ngành để kiểm tra, truy quét hoạt động khai thác khoáng sản trái phép tại địa phương vẫn đang thực hiện theo cách “vi phạm ở đâu, kiểm soát ở đó” hay “sau khi có thông tin báo chí phản ánh” nên chỉ như “bắt cóc bỏ đĩa”. Do đó, để hiệu quả hơn, các cơ quan chức năng cần tăng cường kiểm tra, truy xuất nguồn gốc, hóa đơn mua bán khoáng sản ở các cơ sở được cấp phép buôn bán vật liệu xây dựng thông thường và các điểm tập kết khoáng sản.
Đồng thời, cần kiên quyết và xử lý thật nghiêm đối với các tổ chức, cá nhân có hành vi khai thác khoáng sản trái phép… Việc xử lý nghiêm cùng với xóa bỏ bãi tập kết khoáng sản trái phép và quản lý chặt nguồn gốc khoáng sản ở các cơ sở kinh doanh vật liệu xây dựng sẽ góp phần tích cực ngăn chặn tình trạng khai thác khoáng sản trái phép trên địa bàn huyện Mộc Châu, giúp kiểm soát, quản lý theo đúng quy định, tránh được nguy cơ thất thu tài nguyên và thuế như hiện nay...
