Hiện nay, các trang trại chăn nuôi gà đẻ trứng phát triển nhiều về quy mô và số lượng trên cả nước. Tuy nhiên, việc xử lý phân gà đang gặp rất nhiều vấn đề vì phân gà có độ ẩm rất cao, trung bình 75%, có thời điểm đạt đến 90%. Phân tươi chủ yếu được các trang trại đem cho, phơi khô, chôn lấp, hoặc ủ. Vào mùa mưa, phân thường bị ứ đọng, gây ô nhiễm môi trường. Chi phí đóng bao, bốc dỡ, vận chuyển phân tươi khá tốn kém. Quá trình ủ phân tươi thì gây ô nhiễm môi trường, chiếm diện tích, chất lượng đầu ra không đồng đều,… Trong khi đó, máy ủ phân gà nhập ngoại hiện nay có giá khá cao - từ 4 đến 9 tỷ, tùy loại và xuất xứ - nên nhiều trang trại khó có thể đầu tư.
Trước thực tế đó, nhóm tác giả ở Phân viện Cơ điện nông nghiệp và công nghệ sau thu hoạch đã thực hiện đề tài "Nghiên cứu thiết kế chế tạo máy ủ phân gà dạng bồn đứng năng suất 2m3/ngày".
Thiết bị gồm các bộ phận như gầu cấp liệu, xi lanh thủy lực, máy nén khí, trục khuấy, bồn chứa, quạt cao áp,… Máy ủ phân lên men theo hướng thẳng đứng dựa vào lớp đệm sinh học (là lớp phân gà sau khi ủ 24 giờ), được đặt ở phía dưới đáy bồn. Phân gà đầu vào có độ ẩm khoảng 75%, được đưa vào gầu cấp liệu rồi đổ vào bồn chứa. Tại đây, phân sẽ nằm trên lớp đệm sinh học, giúp độ ẩm phân tươi giảm xuống còn khoảng 55-60% trong vòng 24 giờ đầu. Vi sinh từ lớp đệm sinh học sẽ sử dụng nguồn dinh dưỡng từ phân tươi để sinh sôi phát triển và phân hủy phân tươi. Năng lượng làm khô phân tươi chủ yếu do quá trình phân hủy phân tạo ra. Quá trình ủ phân kéo dài 7-10 ngày. Khi đó, từ lớp phân ban đầu có độ ẩm 75%, phân sẽ được phân hủy và đạt độ ẩm dưới 30%. Khí thải ra được xử lý khử mùi, đảm bảo vệ sinh an toàn môi trường.
Theo ThS Đào Vĩnh Hưng, máy ủ phân gà do nhóm chế tạo sử dụng nguyên lý lên men tự nhiên theo phương thẳng đứng, chỉ sử dụng phân gà tươi nguyên chất 100%, không cần dùng thêm men vi sinh và phế phụ phẩm khác. Cụ thể, máy tận dụng lượng vi sinh chịu nhiệt độ cao có sẵn trong phân gà. Nhiệt độ phân tăng lên bởi quá trình tự lên men hiếu khí ở nhiệt độ 60-70 độ C, máy ủ giữ được nhiệt làm phân phân hủy, khô và nhanh hơn mà không cần gia nhiệt.
Máy đã được đưa vào ứng dụng tại Trang trại gà Hải Anh ECO thuộc Công ty TNHH Hải Anh ECO (Khánh Hòa), với năng suất xử lý 2m3 phân gà tươi/ngày. Phân gà thành phẩm nguyên chất 100%, đạt độ hoại cần thiết, có hàm lượng chất hữu cơ từ 42,4 - 52%. Chất lượng phân sau ủ đạt tiêu chuẩn của phân hữu cơ và phân hữu cơ vi sinh theo quy định của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn.
Theo nhóm tác giả, với năng suất xử lý 2m3 phân gà tươi/ngày, máy có thể sử dụng cho trang trại có quy mô 20.000 con. Ngoài việc không cần dùng thêm men vi sinh, máy còn có giá thành chỉ bằng ½ giá máy ngoại nhập.
Đề tài của nhóm tác giả đã được Sở KH&CN TPHCM nghiệm thu trong năm nay.
