Từ đấu giá bất thành đến “đổi màu” mục đích sử dụng đất
Theo kết luận thanh tra, trong giai đoạn 2012 – 2013, UBND tỉnh Bình Thuận đã ba lần tổ chức đấu giá khu đất 85,7 ha tại khu vực Hòn Rơm nhưng đều không thành công. Trên cơ sở đề xuất của địa phương, năm 2015, Phó Thủ tướng Chính phủ Hoàng Trung Hải đã thống nhất chủ trương cho Công ty Cổ phần Thiên Hải tiếp tục đầu tư dự án với mục đích sử dụng đất là đất sản xuất, kinh doanh phục vụ du lịch, không phải đất ở và không thông qua đấu giá quyền sử dụng đất.
Tuy nhiên, trái với chỉ đạo này, từ năm 2016 đến 2018, UBND tỉnh Bình Thuận đã ban hành nhiều quyết định điều chỉnh chủ trương đầu tư và giao đất, trong đó cơ cấu 20 ha đất ở đô thị vào dự án. Đặc biệt, Quyết định số 1801/QĐ-UBND ngày 21/6/2017 đã chính thức giao 200.000 m² đất ở đô thị cho Công ty Thiên Hải và cho thuê hơn 63 ha đất thương mại, dịch vụ mà không tổ chức đấu giá.
Thanh tra tỉnh Lâm Đồng khẳng định: Việc đưa 20 ha đất ở đô thị vào dự án là không đúng với ý kiến chỉ đạo của Phó Thủ tướng Chính phủ, làm thay đổi bản chất pháp lý của dự án và phương án sử dụng đất ban đầu.
Vi phạm nghiêm trọng Luật Đất đai, Luật Nhà ở
Kết luận thanh tra xác định hàng loạt vi phạm pháp luật trong quá trình giao đất:
Thứ nhất, tại thời điểm giao 20 ha đất ở đô thị (năm 2017), diện tích này chưa được cập nhật trong quy hoạch sử dụng đất đến năm 2020 và kế hoạch sử dụng đất hằng năm của TP. Phan Thiết.
Thứ hai, việc giao đất ở không thông qua đấu giá đã vi phạm khoản 1 Điều 118 Luật Đất đai năm 2013, bởi việc cơ cấu đất ở đã làm thay đổi phương án sử dụng đất so với phương án đấu giá ban đầu nhưng tỉnh không tổ chức đấu giá lại.
Thứ ba, việc giao đất trái quy định tiềm ẩn nguy cơ thất thoát ngân sách nhà nước, nhất là khi giá đất ở đô thị được xác định tại thời điểm năm 2019 lên tới hơn 2,4 triệu đồng/m², cao gấp nhiều lần giá đất thương mại, dịch vụ .
Ngoài ra, các sai phạm còn liên quan đến việc không đáp ứng đầy đủ điều kiện pháp lý theo Luật Nhà ở năm 2014 khi hình thành đất ở trong dự án du lịch.
Trách nhiệm của lãnh đạo tỉnh và các sở, ngành
Thanh tra tỉnh Lâm Đồng đã chỉ rõ trách nhiệm của nhiều cá nhân, tập thể:
Đối với UBND tỉnh Bình Thuận, ông Nguyễn Đức Hòa, Phó Chủ tịch UBND tỉnh thời kỳ đó, là người trực tiếp ký các quyết định giao đất, cho thuê đất trái quy định. Ông Lê Tuấn Phong, nguyên Giám đốc Sở Kế hoạch và Đầu tư, sau này là Chủ tịch UBND tỉnh, chịu trách nhiệm trong việc ký tờ trình tham mưu điều chỉnh chủ trương đầu tư, cho phép cơ cấu đất ở không đúng chỉ đạo của Chính phủ.
Trong quá trình thực hiện dự án Công ty cổ phần Thiên Hải cũng nhận nhiều án phạt của các cơ quan chức năng địa phương
Tại Sở Tài nguyên và Môi trường, ông Hồ Lâm, nguyên Giám đốc Sở, chịu trách nhiệm trực tiếp khi ký các tờ trình quan trọng tham mưu UBND tỉnh thu hồi, giao và cho thuê đất trái quy định. Bên cạnh đó, Chi cục Quản lý đất đai – đơn vị trực thuộc Sở – đã tham mưu nội dung cơ cấu 20 ha đất ở đô thị vào dự án, dù phương án ban đầu chỉ là đất sản xuất, kinh doanh.
Ngoài ra, nhiều cán bộ thuộc Sở Kế hoạch và Đầu tư, Sở Xây dựng và UBND TP. Phan Thiết cũng tham gia thống nhất phương án giao đất sai quy định tại các cuộc họp liên ngành và thông qua các tờ trình liên quan.
Khắc phục sai phạm nhưng chưa thể “xóa” hậu quả
Đến năm 2022, UBND tỉnh Bình Thuận đã ban hành quyết định điều chỉnh chủ trương đầu tư, đưa 20 ha đất ở trở lại thành đất thương mại, dịch vụ nhằm khắc phục sai phạm. Tuy nhiên, theo Thanh tra tỉnh Lâm Đồng, việc điều chỉnh này không làm mất đi trách nhiệm pháp lý của các quyết định giao đất trái luật trước đó và không đương nhiên khắc phục được toàn bộ nguy cơ thất thoát ngân sách nhà nước.
Kiến nghị xử lý trách nhiệm và tài chính dự án
Từ các sai phạm nêu trên, Chánh Thanh tra tỉnh Lâm Đồng kiến nghị Chủ tịch UBND tỉnh chỉ đạo Sở Nội vụ tham mưu tổ chức kiểm điểm, xử lý trách nhiệm đối với các tập thể, cá nhân có vi phạm; trường hợp đến mức phải xử lý kỷ luật thì thực hiện nghiêm theo quy định pháp luật.
Đồng thời, giao Sở Tài chính rà soát, xác định đầy đủ giá đất, nghĩa vụ tài chính của nhà đầu tư tại thời điểm giao đất theo hướng dẫn của Ban Chỉ đạo Đề án 751, nhằm ngăn ngừa và khắc phục nguy cơ thất thoát ngân sách. Trường hợp dự án không thể tháo gỡ vướng mắc, Thanh tra tỉnh sẽ tham mưu UBND tỉnh xử lý theo đúng quy định pháp luật hiện hành.
