Xuất khẩu của Trung Quốc sang nhiều quốc gia Đông Nam Á đã tăng khá mạnh trong 5 tháng đầu năm nay, nhằm đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng từ các thị trường tiêu dùng, cung cấp nguyên liệu cho các khoản đầu tư vào nhà máy ở nước ngoài và bù đắp thiệt hại từ mức thuế cao của Mỹ.
Theo số liệu chính thức công bố hôm thứ Hai, lượng hàng xuất khẩu của Trung Quốc sang Thái Lan tăng 20,9% trong 5 tháng đầu năm nay; sang Indonesia tăng 16,8%… Mức tăng toàn cầu của xuất khẩu Trung Quốc là 6%.
“Xuất khẩu của Trung Quốc đang dần được đa dạng hóa, và các quốc gia Đông Nam Á ngày càng trở thành những đối tác thương mại quan trọng hơn”, Zhao Xijun, Giáo sư tài chính tại Đại học Nhân dân Bắc Kinh, nhận định.
Ông Rajiv Biswas, Giám đốc điều hành nhóm nghiên cứu Kinh tế Châu Á – Thái Bình Dương tại Singapore, cho biết: “Đây là bức tranh hỗn hợp về xuất khẩu của Trung Quốc, khi một số hàng hóa được phục vụ cho ngành sản xuất của Indonesia, chẳng hạn như linh kiện điện thoại và phụ tùng ô tô xen lẫn với một số hàng hóa thành phẩm, như thiết bị vận tải và máy móc”.
Các nhà xuất khẩu Trung Quốc đã bắt đầu chuyển hướng đầu tư sang Đông Nam Á sau khi Tổng thống Mỹ Donald Trump phát động cuộc chiến thương mại với Trung Quốc trong nhiệm kỳ đầu vào năm 2018.
Trong nhiệm kỳ thứ hai bắt đầu từ tháng 1 năm nay, ông Trump áp thêm mức thuế 145% đối với hàng hóa Trung Quốc. Đáp lại, Bắc Kinh áp mức thuế 125% với hàng hóa Mỹ vào tháng 4. Tháng trước, hai bên đã thống nhất tạm ngừng áp dụng các mức thuế cao nhất trong 90 ngày, hiện đang trong giai đoạn đàm phán thương mại.
Tuy nhiên, theo ông Jayant Menon, chuyên gia cao cấp tại Viện ISEAS – Yusof Ishak ở Singapore, Indonesia không có quy mô sản xuất hàng xuất khẩu lớn như Thái Lan… Do đó, hàng hóa Trung Quốc được xuất khẩu sang Indonesia làm dấy lên câu hỏi về khả năng tái xuất sang nước thứ 3.
Indonesia nhập khẩu thiết bị viễn thông, điện tử, dệt may, thép và hóa chất từ Trung Quốc. “Từ khi ông Trump tăng thuế với Trung Quốc, tôi thấy một số hàng hóa Trung Quốc được xuất sang Mỹ qua các quốc gia khác như Indonesia, dưới hình thức tái xuất,” ông Roseno Aji Affandi, giảng viên quan hệ quốc tế tại Đại học Bina Nusantara ở Jakarta, cho biết.
Dữ liệu từ nhóm Kinh tế Châu Á – Thái Bình Dương cho thấy, thặng dư thương mại song phương của Indonesia với Mỹ đã đạt 5,4 tỷ USD trong bốn tháng đầu năm 2025, tăng 1 tỷ USD so với tháng 4 năm ngoái.
Bộ Thương mại Indonesia ghi nhận khối lượng hàng hóa trung chuyển gia tăng trong tháng 5 và cam kết sẽ siết chặt kiểm soát việc cấp giấy chứng nhận xuất xứ nhằm ngăn chặn tình trạng trung chuyển, theo hãng thông tấn nhà nước Antara của Indonesia.
Malaysia và Thái Lan cũng đã tuyên bố thực hiện các biện pháp mạnh để chống trung chuyển hàng hóa Trung Quốc từ năm ngoái.
Ông Zhao Xijun đánh giá, các nhà xuất khẩu Trung Quốc có thể đang nhắm đến người tiêu dùng Đông Nam Á một phần để bù đắp những rào cản thương mại từ phía Mỹ.
“Nhu cầu của người tiêu dùng trong ASEAN đang tăng lên. Điều này mang đến tiềm năng lớn cho các nhà sản xuất Trung Quốc đang khao khát mở rộng thị trường và doanh thu”, ông Zhao nhận định.
