Chưa thể xác định lại diện tích đất ở
Theo quy định của Luật Đất đai năm 2013, hồ sơ được lập theo Chỉ thị 299/TTg của Thủ tướng Chính phủ năm 1980 là một trong những căn cứ pháp lý để xác định lại diện tích đất ở cho người sử dụng đất.
Theo đó, người dân chưa được cấp sổ đỏ có thể căn cứ vào hồ sơ được lập theo Chỉ thị 299/TTg để được xem xét xác định diện tích đất ở và cấp sổ đỏ. Đồng thời người dân sử dụng đất đã được cấp sổ đỏ mà nay có nhu cầu xác định lại diện tích đất ở thì cũng có thể căn cứ vào hồ sơ được lập theo chỉ thị này để xác định lại diện tích đất ở.
Quy định của pháp luật là vậy, song trên thực tế nhiều xã phường tại thị xã Điện Bàn chưa thiết lập hồ sơ theo Chỉ thị 299/TTg đã khiến cho các quyền sử dụng đất của người dân địa phương đến nay vẫn “giậm chân tại chỗ”.
Tại Báo cáo số 251/BC-UBND ngày 22/8/2022, UBND thị xã Điện Bàn cho biết, địa phương đang gặp phải vướng mắc liên quan đến việc xác định diện tích đất ở trong trường hợp hồ sơ địa chính theo Chỉ thị 299/TTg chưa được thiết lập.
Cụ thể, trên địa bàn thị xã hiện có 4 địa phương có hồ sơ địa chính theo Chỉ thị 299/TTg chưa được thiết lập, gồm Điện Ngọc, Điện Thọ, Điện Thắng Bắc và Điện Trung.
UBND thị xã Điện Bàn cho biết, để giải quyết hồ sơ liên quan đến thủ tục đất đai trong trường hợp hồ sơ địa chính theo Chỉ thị 299/TTg chưa được thiết lập, thị xã đã hoàn thiện các thủ tục đề nghị xác định lại diện tích đất ở tại thôn Viêm Tây 1, xã Điện Thắng Bắc và đã có Tờ trình số 139/TTr-UBND ngày 06/4/2022 đề nghị Sở Tài nguyên và Môi trường cho ý kiến về nguồn gốc sử dụng đất của các hộ gia đình, cá nhân.
Cụ thể, tại Tờ trình số 139/TTr-UBND, UBND thị xã Điện Bàn cho biết, ngày 4/3/2022, Hội đồng thẩm định nguồn gốc đất thị xã tổ chức họp xét nguồn gốc sử dụng đất đối với 29 trường hợp của xã Điện Thắng Bắc trên cơ sở hồ sơ được Tổ giúp việc kiểm tra, rà soát và cũng đã báo cáo kết quả thẩm định cho Ban Thường vụ Thị ủy Điện Bàn.
Qua kiểm tra, có 28/29 trường hợp có tên trong Sổ mục kê ruộng đất lập ngày 08/7/1985 được UBND huyện Điện Bàn duyệt ngày 20/8/1985.
Qua đối chiếu vị trí các thửa đất trên hiện trạng so với vị trí thửa đất trên bản đồ 299 và bản đồ 64 thì trùng khớp 01 vị trí; các thửa đất đều có nguồn gốc từ đất vườn, ao trong cùng thửa đất có nhà ở được hình thành trước ngày 18/12/1980 và sử dụng dụng ổn định, liên tục vào mục đích đất ở.
Ngoài ra, các trường hợp trên đều có hộ khẩu tại địa phương từ năm 1975 đến trước ngày 15/10/1993 do Công an xã Điện Thắng Bắc lập.
Trên cơ sở đó, Hội đồng thẩm định nguồn gốc đất thị xã thống nhất 28 trường hợp có nguồn gốc sử dụng đất trước ngày 18/12/1980 và đủ điều kiện để được xem xét xác định lại diện tích đất ở đối với trường hợp có vườn, ao theo quy định.
Còn lại 1 trường hợp theo Sổ mục kê 299 là đất nhà thờ, Hội đồng thẩm định nguồn gốc đất thị xã đề nghị UBND xã Điện Thắng Bắc kiểm tra, rà soát lại.
Sau khi xem xét Tờ trình nêu trên, ngày 19/4/2022, Sở Tài nguyên và Môi trường đã có Công văn số 844/STNMT-VPĐK phúc đáp UBND thị xã Điện Bàn.
Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Quảng Nam cho rằng, việc xác định diện tích đất ở đối với trường hợp có vườn, ao được thực hiện theo quy định tại Điều 103 Luật đất đai 2013, Điều 24 Nghị định số 43/2014/NĐ-CP ngày 15/5/2014 của Chính phủ.
Bên cạnh đó, một trong các loại giấy tờ về quyền sử dụng đất được xem xét để xác định lại diện tích đất ở là Sổ đăng ký ruộng đất, Sổ địa chính lập trước 15/10/1993 theo quy định tại điểm b khoản 1 Điều 100, Luật đất đai 2013 và Sổ mục kê, Sổ kiến điền lập trước ngày 18/12/1980 theo quy định tại khoản 1 Điều 18 Nghị định số 43/2014/NĐ-CP.
UBND thị xã Điện Bàn cho rằng, ý kiến trả lời của Sở Tài nguyên và Môi trường tại văn bản nêu trên đã gây khó khăn cho việc xác định lại đất ở trong các trường hợp hồ sơ địa chính theo Chỉ thị 299/TTg chưa được thiết lập nêu trên.
Xã cấp đất trái thẩm quyền
Bên cạnh các trường hợp nêu trên, trên địa bàn thị xã Điện Bàn cũng đang gặp phải vướng mắc trong việc cấp sổ đỏ lần đầu đối với trường hợp UBND các xã giao đất trái thẩm quyền và các trường hợp hộ gia đình, cá nhân sử dụng đất có vi phạm pháp luật đất đai trước ngày 01/7/2014.
UBND thị xã Điện Bàn cho biết, liên quan đến các trường hợp UBND các xã giao đất trái thẩm quyền, ngày 21/01/2022, Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Quảng Nam đã có Công văn số 180/STNMT-VPĐK hướng dẫn giải quyết.
Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Quảng Nam yêu cầu, trước khi xem xét cấp sổ đỏ lần đầu đối với trường hợp được giao đất không đúng thẩm quyền, đề nghị UBND thị xã Điện Bàn tổ chức thanh tra, kiểm tra để làm rõ, kết luận việc giao đất không đúng thẩm quyền và xử lý trách nhiệm đối với người giao đất không đúng thẩm quyền theo quy định của pháp luật để đảm bảo theo quy định.
UBND thị xã Điện Bàn cho rằng, ý kiến nêu trên của Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Quảng Nam là rất khó thực hiện.
Lý do được thị xã Điện Bàn nêu ra là vì đa số các cán bộ lãnh đạo giao đất trái thẩm quyền đã nghỉ hưu theo chế độ.
Từ đó, khi lập hồ sơ cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, các địa phương đều không có văn bản xử lý trách nhiệm đối với người giao đất không đúng thẩm quyền nên không đủ điều kiện để cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất theo quy định nêu trên.
Để giải quyết dứt điểm các đơn thư khiếu nại, tồn tại kéo dài qua nhiều năm, UBND thị xã Điện Bàn đề nghị UBND tỉnh xem xét, cho phép thực hiện việc cấp sổ đỏ cho nhân dân mà không cần văn bản xử lý trách nhiệm đối với người giao đất không đúng thẩm quyền và chỉ xem xét xử lý trách nhiệm đối với cán bộ hiện đang còn công tác.
Tương tự như trường hợp nêu trên, thị xã Điện Bàn cũng đang gặp phải một vướng mắc khác liên quan đến việc cấp sổ đỏ đất lần đầu đối với hộ gia đình, cá nhân sử dụng đất có vi phạm pháp luật đất đai trước ngày 01/7/2014.
Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Quảng Nam cho rằng, trường hợp người sử dụng đất có vi phạm pháp luật về đất đai, có đủ điều kiện được công nhận quyền sử dụng đất theo quy định tại Điều 22, Nghị định số 43/2014/NĐ-CP thì sau khi bị xử lý vi phạm hành chính về đất đai đối với các hành vi lấn, chiếm đất, sử dụng đất vào mục đích khác không được cơ quan có thẩm quyền cho phép sẽ được đăng ký đất đai theo quy định.
Do đó, đề nghị UBND thị xã xem xét đối với từng trường hợp cụ thể, căn cứ theo quy định của pháp luật về xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực đất đai để xác định thời hiệu và áp dụng xử lý theo quy định.
UBND thị xã Điện Bàn cho rằng, các trường hợp sử dụng đất trái phép đã xây dựng công trình từ nhiều năm trước đều không có văn bản xử phạt vi phạm hành chính của cơ quan có thẩm quyền theo quy định. Do đó, việc cấp sổ đỏ cho công dân trong các trường hợp này vẫn chưa thể thực hiện.
Vì vậy, UBND thị xã Điện Bàn đề nghị UBND tỉnh Quảng Nam xem xét, cho chủ trương thực hiện rà soát, trình điều chỉnh quy hoạch sử dụng đất để làm cơ sở cấp sổ đỏ lần đầu mà không cần văn bản xử phạt vi phạm hành chính của cơ quan có thẩm quyền theo quy định.
