Theo Bộ Xây dựng, pháp luật về nhà ở đã có quy định về nhà ở riêng lẻ được thiết kế, xây dựng có từ hai căn hộ trở lên theo kiểu khép kín (có phòng ở riêng, khu bếp, nhà vệ sinh, nhà tắm riêng), diện tích sàn tối thiểu mỗi căn hộ từ 30m2 trở lên. Công trình nhà ở riêng lẻ được cấp giấy phép xây dựng khi đáp ứng các điều kiện: Phù hợp với mục đích sử dụng đất theo quy hoạch, bảo đảm an toàn cho công trình, đáp ứng yêu cầu về môi trường, phòng, chống cháy, nổ, an toàn hạ tầng kỹ thuật...
Hiện nay, theo quy định tại Điều 9, Nghị định số 06/2021/NĐ-CP của Chính phủ thì việc xây dựng nhà ở riêng lẻ của hộ gia đình, cá nhân nếu từ 7 tầng trở lên hoặc có từ hai tầng hầm trở lên, hồ sơ thiết kế phải được thẩm tra về an toàn công trình trước khi xin cấp giấy phép xây dựng. Nhà ở riêng lẻ cho hộ gia đình nếu chuyển đổi công năng sang các mục đích khác phải được cơ quan cảnh sát phòng cháy, chữa cháy và cứu nạn cứu hộ thẩm duyệt như đối với các công trình thuộc diện phải thẩm duyệt thiết kế về phòng cháy, chữa cháy.
Bên cạnh đó, Chính phủ cũng đã ban hành các nghị định về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực hoạt động xây dựng, trong đó có quy định cụ thể các hành vi vi phạm như: Xây dựng không phép, thi công sai với giấy phép được cấp, xây dựng công trình không phù hợp với quy hoạch được duyệt, vi phạm chỉ giới xây dựng, cơi nới, lấn chiếm diện tích... và có các chế tài xử phạt tương ứng. Bộ Xây dựng khẳng định, pháp luật về xây dựng, nhà ở đã tạo hành lang pháp lý để điều chỉnh đầy đủ các hoạt động có liên quan trong lĩnh vực xây dựng công trình nói chung, nhà ở riêng lẻ nói riêng, trong đó có loại hình nhà ở riêng lẻ nhiều tầng, nhiều hộ.
Tuy nhiên, Bộ Xây dựng đánh giá, trong thời gian vừa qua, ở một số địa phương xuất hiện tình trạng lợi dụng sự buông lỏng quản lý của các cơ quan chức năng nên các hộ gia đình, cá nhân đã xây dựng công trình nhà ở riêng lẻ nhiều tầng, nhiều căn hộ hoặc nhà ngăn phòng để cho thuê không tuân thủ các quy định của pháp luật. Đơn cử như xây dựng không theo quy hoạch, không phép, sai phép, không bảo đảm các tiêu chuẩn, quy chuẩn về phòng cháy, chữa cháy, tự ý thiết kế nâng tầng, bố trí nhà ở thành nhiều căn hộ nhằm mục đích cho thuê, mua bán, chuyển nhượng... Điều này đã dẫn đến nhiều hệ lụy, làm gia tăng mật độ dân số, gây quá tải về hệ thống hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội, hạ tầng giao thông, không bảo đảm vệ sinh môi trường, làm ảnh hưởng đến an ninh trật tự của địa phương, phá vỡ quy hoạch, xảy ra các tranh chấp, khiếu kiện giữa người mua và người bán... đặc biệt là vi phạm các quy định về phòng cháy, chữa cháy dẫn đến nguy cơ cháy, nổ cao trong cộng đồng dân cư.
Trong công văn gửi UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương, Thứ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Văn Sinh đề nghị các địa phương khẩn trương rà soát toàn bộ các công trình nhà ở riêng lẻ nhiều tầng, nhiều căn hộ đã hoàn thành. Đồng thời, cần có giải pháp ngăn cách khu vực để xe với khu vực ở và có lối thoát nạn riêng; đầu tư trang thiết bị về phòng cháy, chữa cháy phù hợp; bố trí người có sức khỏe, kinh nghiệm để quản lý vận hành tòa nhà, xử lý nghiêm vi phạm của các tổ chức, cá nhân có liên quan.
Đối với các công trình đang xây dựng mới, các cơ quan có thẩm quyền của địa phương phải kiểm soát chặt chẽ việc tuân thủ các quy định của pháp luật về quy hoạch, xây dựng, phòng cháy, chữa cháy, quản lý việc cấp giấy phép xây dựng, chất lượng, trật tự xây dựng. Cùng với đó, cần tăng cường thanh tra, kiểm tra để phát hiện và xử lý nghiêm các vi phạm về trật tự xây dựng, phòng cháy, chữa cháy. Qua đó góp phần bảo vệ tính mạng, tài sản của người dân, bảo đảm an ninh, trật tự, an toàn xã hội tại các khu dân cư.
