Liên quan đến vụ việc nhiều công nhân từng làm việc tại nhà máy chế biến bột đá của Công ty TNHH Châu Tiến bị mắc bệnh bụi phổi, gây xôn xao dư luận hồi tháng 5 vừa qua; mới đây, các cơ quan chức năng tỉnh Nghệ An đã chỉ ra hàng loạt sai phạm nghiêm trọng tại công ty này.
Tồn tại nhiều bất cập…
Ngày 12/5/2023, ông Bùi Đình Long, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Nghệ An đã ký Quyết định số 1302/QĐ-UBND thành lập đoàn kiểm tra liên ngành để kiểm tra Công ty TNHH Châu Tiến tại xã Nghi Long, huyện Nghi Lộc. Nội dung kiểm tra của đoàn, đó là kiểm tra việc chấp hành pháp luật về bệnh nghề nghiệp, môi trường lao động, quan trắc môi trường lao động, thực hiện chính sách bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế cho người lao động.
Sau 3 tháng kiểm tra, mới đây, Đoàn kiểm tra liên ngành tỉnh Nghệ An đã có báo cáo kết quả; qua đó, lộ rõ nhiều sai phạm xảy ra tại công ty này.
Cụ thể, liên quan đến vấn đề môi trường lao động, đoàn kiểm tra phát hiện tại nhà máy chế biến bột đá có 3 phân xưởng nghiền tinh, nghiền thô và đóng bao. Tất cả đều xuất hiện bụi lắng đọng nhiều trên sàn cũng như các bề mặt máy…
Tại phân xưởng đóng bao và nghiền tinh, mặc dù công ty có sử dụng phun sương và quạt hút trên tường sát mái phân xưởng, tuy nhiên lại ở quá cao so với vị trí làm việc của người lao động; cùng với đó là trang thiết bị bảo vệ cá nhân của người lao động chưa đúng với ngành nghề sản xuất theo quy định.
Riêng tại phân xưởng nghiền thì phát sinh tiếng ồn, người lao động sử dụng trang thiết bị bảo hộ lao động như quần áo, mũ và khẩu trang, nhưng chỉ đeo nhiều lớp khẩu trang vải không đúng quy định.
Coi thường sức khỏe người lao động
Đối với vấn đề về quan trắc môi trường, sau khi có yêu cầu của cơ quan chức năng, Công ty TNHH Châu Tiến đã tổ chức quan trắc môi trường lao động; qua đó, phát hiện 18 mẫu không đạt tiêu chuẩn, gồm 3 mẫu về ánh sáng và 15 mẫu về tiếng ồn. Kết quả phân tích của Viện Sức khỏe nghề nghiệp và Môi trường cho thấy, hàm lượng silic tự do trong nguyên liệu và thành phẩm cao trên 99%.
Qua kiểm tra, đoàn kết luận: Trong giai đoạn từ năm 2017 – 2022, công ty thực hiện không đầy đủ theo quy định của pháp luật về quan trắc môi trường lao động để kiểm soát tác hại đối với sức khỏe người lao động theo quy định về phân loại số lao động làm các công việc nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm và đặc biệt nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm, cũng như về khám sức khỏe định kỳ cho người lao động và khám phát hiện bệnh nghề nghiệp cho người lao động tiếp xúc với các yếu tố tác hại có nguy cơ mắc bệnh nghề nghiệp hoặc làm các nghề, công việc nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm và đặc biệt nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm.
Đối với việc chấp hành pháp luật về môi trường, đoàn kiểm tra phát hiện Công ty TNHH Châu Tiến chưa lập hồ sơ báo cáo đề xuất cấp giấy phép môi trường trình cơ quan có thẩm quyền thẩm định, cấp phép.
Bên cạnh đó, công tác thu gom, lưu trữ chất thải nguy hại còn sơ sài, chưa đúng quy định; chưa hợp đồng với đơn vị có chức năng vận chuyển xử lý chất thải công nghiệp thông thường; kho lưu giữ chất thải công nghiệp thông thường, chất thải sinh hoạt cũng như mạng lưới thoát nước nội bộ sân công nghiệp chưa đáp ứng được yêu cầu…
Trước đây Công ty TNHH Châu Tiến được cấp phép sản xuất bột đá với quy mô 40.000 tấn/năm và sản xuất bột bả tường 30.000 tấn/năm. Sau đó, doanh nghiệp mở rộng đầu tư thêm dòng sản phẩm chế biến bột đá vôi trắng siêu mịn với quy mô 180.000 tấn/năm và chế biến bột đá thạch anh – quartz với quy mô 150.000 tấn/năm.
Nguyên liệu đầu vào là đá cuội silic. Sản phẩm đầu ra là bột đá silic trắng để làm nguyên liệu cho các nhà máy ép đá, đá lót sàn nồi nấu thép của nhà máy luyện thép. Quy trình sản xuất bột đá silic tại nhà máy này có 3 công đoạn, gồm công đoạn xử lý ngâm sấy, đọc màu tách hạt; công đoạn nghiền thô và công đoạn nghiền tinh.
Đặc biệt, các loại hóa chất như Acid Oxalic, NaOH, Chrome Oxide Green, Acid Boric… sử dụng cho hoạt động sản xuất chưa được bố trí kho lưu giữ riêng, còn để chung trong xưởng sản xuất. Hơi axit phát tán trong nhà xưởng làm ảnh hưởng tới sức khỏe người lao động. Quá trình ngâm tẩm, tẩy trắng đá silic được thực hiện trong bể, không có biện pháp thu axit cưỡng bức, công nghệ thô sơ, hơi axit tạo ra làm ảnh hưởng sức khỏe người lao động. Dây chuyền nghiền đá silic được thực hiện bằng công nghệ “dã chiến” ngoài trời, không có biện pháp thu bụi.
Trong khi đó, băng chuyền vận chuyển từ lò sấy hơi đốt vào công đoạn nghiền tinh là băng chuyền hở, là nơi phát sinh bụi khi hoạt động. Công ty chưa lắp đặt hệ thống xử lý bụi phát sinh từ lò sấy hơi đốt, hơi axit phát sinh từ quá trình sấy sau khi ngâm tẩy trắng. Tại khu vực nghiền tinh, bụi mịn silic phát tán rất nhiều làm ảnh hưởng tới môi trường làm việc và sức khỏe người lao động.
Cũng trong quá trình kiểm tra tại nhà máy, đoàn còn ghi nhận thêm nhiều công nhân ở đây bị các bệnh liên quan đến phổi. Cụ thể, ngoài 4 trường hợp đã mất, đến nay có 5 người đang điều trị bệnh bụi phổi silic và 5 người đang điều trị các bệnh liên quan đến phổi. Nâng tổng số người mắc bệnh lên 14.
Quyền lợi bị “bỏ quên”
Như Diễn đàn Doanh nghiệp đã thông tin vào tháng 05/2023, ngoài loạt sai phạm nói trên, đoàn kiểm tra còn phát hiện Công ty TNHH Châu Tiến mặc dù có số người lao động lên đến 34 người, trong đó có 28 người lao động trực tiếp; thế nhưng vẫn chưa thành lập tổ chức công đoàn cơ sở.
Cùng với đó là các quyền lợi, chế độ chính sách về bảo hiểm cho người lao động cũng không được phía công ty đảm bảo.
Theo đó, qua kiểm tra, công ty không lập hồ sơ tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc trong thời hạn 30 ngày kể từ ngày giao kết hợp đồng lao động, hợp đồng làm việc hoặc tuyển dụng đối với những lao động làm việc theo hợp đồng lao động thuộc đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội.
Cùng với đó là tình trạng người lao động được công ty giao kết hợp đồng lao động, thực tế có làm việc, hưởng lương nhưng công ty không đóng bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp đúng với thời gian giao kết hợp đồng lao động. Đóng thiếu thời gian quy định cho 10 lao động.
