Ngành thép từng được kỳ vọng là một trong số ít ngành hưởng lợi khi xung đột giữa Nga - Ukraine leo thang, nhưng các diễn biến thực tế theo hướng ngược lại.
Mới đây, Công ty Chứng khoán SSI (SSI Research) vừa công bố báo cáo cập nhật ngành thép, trong đó nhận định ngành thép vẫn có định giá hấp dẫn trong dài hạn, nhưng rủi ro ngắn hạn của ngành này đang hiện hữu.
Giá thép lao dốc, thị trường tiêu thụ suy yếu
Theo SSI Research, sản lượng tiêu thụ thép nội địa tăng 15% trong quý 1.2022 nhờ nhu cầu về xây dựng tăng cao sau Tết. Nhiều dự án đầu tư công quy mô lớn được khởi công xây dựng như dự án sân bay quốc tế Long Thành, các tuyến cao tốc Bắc - Nam và các tuyến vành đai khác.
Sang đến quý 2, sản lượng tiêu thụ thép thành phẩm trong giai đoạn tháng 4 và tháng 5 đã giảm khoảng 32% so với cùng kỳ năm 2021.
Nguyên nhân là do giá các loại vật liệu xây dựng tăng mạnh khiến hoạt động xây dựng bị đình trệ. Bên cạnh đó, lo ngại về việc giá thép tạo đỉnh đã khiến các nhà phân phối tạm dừng việc dự trữ hàng tồn kho và các chính sách quản lý siết chặt hơn dòng vốn vào lĩnh vực bất động sản.
Đối với kênh tiêu thụ xuất khẩu, lượng thép xuất khẩu trong quý 2.2022 vẫn ổn định nhưng nhiều khả năng sẽ suy giảm trong thời gian tới, đặc biêt ở mảng tôn mạ. Nhận định trên được SSI Research đưa ra trong bối cảnh nhu cầu về mặt hàng này chậm lại trước lo ngại giá thép giảm và các biện pháp phòng vệ thương mại từ các thị trường xuất khẩu, đặc biệt là EU và Mỹ.
Mới đây, EU đã bổ sung Việt Nam vào nhóm "các nước khác" với hạn ngạch nhập khẩu dành cho nhóm này là 2,1 triệu tấn thép mạ kẽm nhúng nóng từ ngày 1.7.2021 đến ngày 30.6. 2022, và tăng 4%/năm trong 2 năm tới. Với điều chỉnh này, dự kiến sản lượng thép xuất khẩu từ Việt Nam sang EU có thể sẽ giảm trong thời gian tới.
Việc nhu cầu tiêu thụ thép suy yếu đã kéo theo giá bán mặt hàng này cũng giảm đáng kể. Sau giai đoạn tăng nóng từ đầu năm, hiện giá thép xây dựng trong nước đã giảm khoảng 11% so với mức đỉnh vào tháng 3. Mới đây, nhiều doanh nghiệp thép đã thông báo tiếp tục giảm giá sản phẩm trong ngày 27.6 với mức giảm thêm 300.000 đồng/tấn.
Sau 7 lần giảm liên tiếp, giá thép giảm đến 2,8 triệu đồng/tấn, tùy từng thương hiệu và loại thép. Hiện mặt bằng giá chung của các thương hiệu thép xây dựng đã về mức dưới 17 triệu đồng/tấn.
Bên cạnh thép xây dựng, giá thép cuộn cán nóng HRC cũng giảm 25% so với mức đỉnh được thiết lập vào đầu tháng 4 vừa qua.
Cuộc xung đột giữa Nga - Ukraine đã khiến nguồn cung về các loại sắt thép và nguyên liệu sản xuất trên thế giới bị gián đoạn, đẩy giá thép cuộn cán nóng tăng lên 56%. Tuy nhiên, hiện giá mặt hàng này tại thị trường EU đã điều chỉnh giảm khoảng 35%.
Tương tự, giá thép HRC ở Trung Quốc và Mỹ cũng giảm 15-20% trong 3 tháng qua do nhu cầu yếu ở Trung Quốc trước tình hình giãn cách xã hội, thời tiết bất lợi và thị trường bất động sản tăng trưởng chậm lại.
Ngành thép hết thời lợi nhuận khủng
Cũng trong báo cáo về ngành thép, SSI Research cho rằng giá cổ phiếu thép đã phản ánh được khá rõ quá trình tạo đỉnh và điều chỉnh của giá thép. Với mức định giá hiện tại, rủi ro giảm giá của nhóm cổ phiếu thép không còn lớn như giai đoạn trước, đặc biệt là đối với nhà đầu tư dài hạn.
Tuy nhiên, đà tăng cũng có thể bị giới hạn trong giao dịch ngắn hạn, khi định giá chịu áp lực lớn từ lợi nhuận thấp và khả năng giá thép biến động trong những quý tới.
Các nhân tố như giá năng lượng cao, đứt gãy chuỗi cung ứng đã làm giảm nhu cầu các mặt hàng sử dụng nhiều thép như ôtô và đồ điện gia dụng. Việc Trung Quốc áp dụng giãn cách xã hội trên diện rộng với mục tiêu “Zero Covid" cũng tác động mạnh đến nhu cầu thị trường thép.
Trong khi đó, căng thẳng địa chính trị không chỉ ảnh hưởng tới nguồn cung thép, mà còn tác động mạnh tới chi phí sản xuất, khi các nguyên liệu đầu vào quan trọng như than luyện cốc tăng vọt. Những thay đổi này tác động trực tiếp tới lợi nhuận của những doanh nghiệp ngành thép.
Trước diễn biến không mấy khả quan của thị trường thép trong nước, SSI Research dự báo lợi nhuận của các công ty thép như Hòa Phát, Hoa Sen hay Nam Kim sẽ giảm trong quý 2 và quý 3 của năm 2022. Tuy nhiên, mức lợi nhuận của các doanh nghiệp này cao hơn nhiều so với mức đáy trong giai đoạn 2018-2019 do ít áp lực từ việc tăng công suất và tỷ lệ nợ ở mức an toàn hơn.
Với Tập đoàn Hòa Phát, do giá thép giảm, SSI Research điều chỉnh giảm dự báo doanh thu của doanh nghiệp này từ 176.000 tỉ đồng xuống còn 160.000 tỉ đồng; lợi nhuận cũng điều chỉnh giảm từ 31.100 tỉ đồng xuống 26.500 tỉ đồng.
Hiện cổ phiếu HPG của Hòa Phát đang giao dịch ở mức P/E năm 2022 là 5,2 lần – mức thấp nhất trong nhiều năm qua. Tuy nhiên, SSI Research vẫn duy trì đánh giá khả quan đối với cổ phiếu HPG, nhưng giảm giá mục tiêu xuống 27.000 đồng/cp.
Tương tự với Tập đoàn Hoa Sen, SSI Research đưa ra dự báo lợi nhuận sau thuế năm 2022 của doanh nghiệp này ở mức 1.400 tỉ đồng, giảm 67% so với cùng kỳ năm ngoái. Ngoài ra, sản lượng tiêu thụ của Hoa Sen sẽ giảm 12,7% xuống 1,96 triệu tấn, chủ yếu do sản lượng xuất khẩu giảm 26% so với mức đỉnh vào năm 2021.
SSI Research duy trì khuyến nghị trung lập đối với cổ phiếu HSG của Hoa Sen, với giá mục tiêu 1 năm là 17.000 đồng/cp dựa trên P/E mục tiêu là 6x.
Trong bối cảnh khó khăn chung của ngành thép, SSI Research dự báo lợi nhuận sau thuế trong năm 2022 của Nam Kim giảm 39% so với cùng kỳ, xuống còn 1.350 tỉ đồng. Sản lượng tiêu thụ dự kiến sẽ giảm 4% so với cùng kỳ, xuống 1,04 triệu tấn, trong đó sản lượng xuất khẩu giảm tới 9% so với cùng kỳ năm 2021.
Do đó, SSI Research thay đổi khuyến nghị cho cổ phiếu NKG của Nam Kim từ khả quan thành trung lập với giá mục tiêu 1 năm là 21.000 đồng/cp, dựa trên P/E mục tiêu là 5 lần.
Điểm sáng hiếm hoi của ngành thép
Trong bức tranh ảm đạm của ngành thép nói chung, điểm sáng hiện nay trên thị trường thép đó là giá nguyên liệu đầu vào giảm.
Theo SSI Research, giá than cốc đã giảm 36% so với mức đỉnh hồi tháng 3, trong khi giá quặng sắt cũng giảm 13% trong 3 tháng qua do sản lượng thép sản xuất giảm, đặc biệt là từ thị trường Trung Quốc.
Mặc dù giá nguyên vật liệu giảm có thể dẫn đến việc các công ty phải trích lập dự phòng hàng tồn kho trong ngắn hạn, nguyên liệu đầu vào rẻ hơn có thể giúp các doanh nghiệp giảm đáng kể chi phí sản xuất trong các quý tiếp theo.
