Theo quy định của Luật Cư trú, sổ hộ khẩu và sổ tạm trú có giá trị đến hết ngày 31/12/2022. Kể từ năm sau, các loại giấy tờ này sẽ không còn giá trị sử dụng.
Trong gần 60 năm (kể từ năm 1964 đến nay), sổ hộ khẩu đóng vai trò quan trọng trong đời sống người dân Việt Nam, do là loại giấy tờ cần thiết để đi làm nhiều thủ tục hành chính, giao dịch quan trọng, như: đăng ký khai sinh, khai tử, kết hôn, quyền sử dụng đất, mua bán nhà, ký hợp đồng vay ngân hàng…
Tuy nhiên, khi không còn hộ khẩu, người dân sẽ xác nhận thông tin về cư trú như thế nào? Bộ Công an cho biết, khi đó mọi thông tin liên quan đến cư trú đều được cập nhật trong “Cơ sở dữ liệu về cư trú” và kết nối, chia sẻ với “Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư”. Khi người dân nhập hộ khẩu, xóa hộ khẩu, chuyển hộ khẩu, đăng ký tạm trú… thông tin sẽ được cập nhật trực tiếp lên hệ thống Cơ sở dữ liệu về cư trú thay vì được viết tay trong sổ hộ khẩu, sổ tạm trú như trước đây.
Những thông tin về cư trú có thể được truy cập từ căn cước công dân (CCCD) gắn chip, do đó CCCD gắn chip sẽ là giấy tờ pháp lý thay thế cho sổ hộ khẩu. Khoảng 30 thủ tục hành chính đang yêu cầu sổ hộ khẩu hiện nay sẽ thay bằng sử dụng CCCD gắn chip.
Trong giai đoạn chuyển giao, nhiều khu vực hành chính chưa có sự nhất quán về việc dùng/bỏ sổ hộ khẩu. Cục Cảnh sát quản lý hành chính về trật tư xã hội (Bộ Công an) đang hướng dẫn các bộ ngành sử dụng các phương thức khai thác thông tin công dân khác nhau để thay thế việc xuất trình sổ hộ khẩu, sổ tạm trú.
Theo quy định, khi công dân xuất trình thẻ CCCD theo yêu cầu thì các cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền không được yêu cầu công dân xuất trình thêm giấy tờ khác để chứng nhận những thông tin đã có trên hoặc trong thẻ.
Bộ Công an đã đưa ra 7 cách sử dụng thông tin của công dân thay cho sổ hộ khẩu, gồm:
1. Sử dụng thẻ CCCD vật lý gắn chip
Trên mặt thẻ CCCD vật lý sẽ bao gồm các thông tin: Ảnh, số thẻ CCCD (số định danh cá nhân), họ tên, ngày sinh, giới tính, quốc tịch, quê quán, nơi thường trú, ngày hết hạn thẻ CCCD, đặc điểm nhận dạng, vân tay, ngày tháng cấp thẻ, họ tên-chức danh-chữ ký của người cấp thẻ.
2. Sử dụng thiết bị đọc mã QR trên thẻ CCCD gắn chip
Công dân, cơ quan, tổ chức sử dụng thiết bị đọc QRCode (theo tiêu chuẩn do Bộ Thông tin và Truyền thông ban hành) tích hợp với máy tính hoặc thiết bị di động để đọc thông tin có trên mã QR của thẻ CCCD, bao gồm: Số CCCD, số CMND 9 số, họ tên, ngày sinh, giới tính, nơi thường trú, ngày cấp CCCD.
3. Sử dụng thiết bị đọc chip trên thẻ CCCD gắn chip
Các thiết bị đọc chip này do Trung tâm dữ liệu Quốc gia về dân cư, Cục Cảnh sát quản lý hành chính về trật tự xã hội nghiên cứu kết hợp sản xuất. Hiện nay công an cấp huyện đã được trang bị các thiết bị này và đang sử dụng.
Thông tin đọc được từ chip gắn trên thẻ CCCD khá đa dạng, bao gồm: ảnh, số thẻ CCCD (định danh cá nhân), họ tên khai sinh, ngày sinh, giới tính, quê quán, dân tộc, tôn giáo, quốc tịch, nơi thường trú, họ tên cha/mẹ/vợ/chồng, các số chứng minh đã được cấp, ngày cấp, ngày hết hạn thẻ CCCD, đặc điểm nhận dạng, trích chọn vân tay.
4. Tra cứu thông tin trực tuyến trong Cơ sở dữ liệu Quốc gia về dân cư
Cách này sử dụng trên cổng dịch vụ công (https://dichvucong.dancuquocgia.gov.vn). Tại đây, người dân đăng nhập bằng tài khoản/mật khẩu truy cập (sử dụng tài khoản Cổng Dịch vụ công quốc gia); nhập mã OTP xác thực được gửi về điện thoại, Sau đó, tại trang chủ, ấn vào chức năng "Thông tin công dân" và nhập các thông tin theo yêu cầu (họ tên, số định danh cá nhân, ngày sinh, số điện thoại, mã xác nhận) rồi ấn tìm kiếm.
Cổng thông tin sẽ trả lại những thông tin cơ bản trên màn hình, gồm: Họ tên, ngày sinh, giới tính, nơi đăng ký khai sinh, quê quán, nơi thường trú, số CCCD, số CMND.
5. Sử dụng ứng dụng định danh điện tử VNeID
Trước khi tải ứng dụng VneID, công dân cần đến cơ quan Công an đăng ký tài khoản mức 2. Khi đi đăng ký mang theo thẻ CCCD gắn chip và các giấy tờ có nhu cầu tích hợp hiển thị lên ứng dụng VNeID như: thẻ Bảo hiểm y tế, Giấy phép lái xe, Đăng ký xe, Thông tin về mã số thuế…Sau đó cài đặt ứng dụng VNeID trên điện thoại thông minh và kích hoạt tài khoản theo các bước hướng dẫn trong ứng dụng. Sau khi đăng nhập, công dân có thể sử dụng tài khoản định danh điện tử này để thay thế các giấy tờ truyền thống trên môi trường kỹ thuật số như sử dụng dịch vụ công trực tuyến.
Tùy từng dịch vụ công trực tuyến, thông tin của công dân sẽ được tự động điền vào biểu mẫu điện tử (form), người dân không phải điền và không sửa được thông tin. Các thông tin (tùy theo dịch vụ) gồm: họ tên, ngày sinh, giới tính, quê quán, dân tộc, tôn giáo, quốc tịch, nơi thường trú, họ tên cha/mẹ/vợ/chồng, các số chứng minh đã được cấp, ngày cấp, ngày hết hạn thẻ CCCD, đặc điểm nhận dạng, ảnh chân dung, trích chọn vân tay, số thẻ CCCD (số định danh cá nhân).
6. Đề nghị cấp giấy xác nhận thông tin về cư trú
Công dân có thể trực tiếp đến cơ quan đăng ký cư trú trong cả nước (không phụ thuộc vào nơi cư trú) để đề nghị cấp giấy xác nhận thông tin về cư trú, hoặc gửi yêu cầu xác nhận thông tin về cư trú qua các cổng dịch vụ công trực tuyến khi cần (Cổng dịch vụ công Quốc gia, Cổng dịch vụ công Bộ Công an, Cổng dịch vụ công quản lý cư trú).
Cơ quan đăng ký cư trú sẽ cấp giấy xác nhận thông tin về cư trú cho công dân dưới hình thức văn bản hoặc văn bản điện tử. Giấy xác nhận thông tin về cư trú có giá trị 30 ngày kể từ ngày cấp.
7. Sử dụng Thông báo số định danh cá nhân
Bộ Công an đã chỉ đạo cấp Thông báo số định danh và thông tin trong cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư cho những người chưa được cấp CCCD trên toàn quốc để người dân sử dụng giải quyết các thủ tục hành chính, giao dịch dân sự cần chứng minh nơi cư trú.
