Ngày 29/6, Chính phủ đã ban hành Nghị quyết số 63/NQ-CP về các nhiệm vụ, giải pháp chủ yếu thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, giải ngân vốn đầu tư công và xuất khẩu bền vững những tháng cuối năm 2021 và đầu năm 2022, trong đó đã giao: “Bộ Tài chính nghiên cứu, đề xuất điều chỉnh giảm thuế nhập khẩu MFN ở mức độ phù hợp đối với một số mặt hàng nhập khẩu có thuế nhập khẩu MFN chênh lệch lớn so với mức thuế theo các FTA, đặc biệt là những mặt hàng trong nước không có hoặc ít có nhu cầu bảo hộ để tạo môi trường cạnh tranh; điều chỉnh thuế suất thuế xuất khẩu, thuế suất thuế nhập khẩu một số mặt hàng, nguyên vật liệu, góp phần ổn định mặt bằng giá cả trong nước”.
Do vậy, để kịp thời có biện pháp tháo gỡ khó khăn, hỗ trợ các doanh nghiệp trong giai đoạn hiện nay, đồng thời, để bảo vệ, nâng cao hiệu quả khai thác, sử dụng nguồn tài nguyên trong nước, Bộ Tài chính thấy cần thiết phải sửa đổi, bổ sung một số nội dung của Nghị định số 57/2020/NĐ-CP cho phù hợp với yêu cầu và bối cảnh hiện nay.
Theo thống kê của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN-PTNT), Việt Nam có khoảng 265 nhà máy sản xuất thức ăn chăn nuôi (TANC), trong đó 85 nhà máy thuộc doanh nghiệp FDI chiếm 32%; 180 nhà máy thuộc doanh nghiệp trong nước. Những năm gần đây, ngành TACN của Việt Nam tăng trưởng và phát triển khá với mức tăng trung bình đạt 13-15%/năm.
Trong sản xuất TACN công nghiệp, giá nguyên liệu thường chiếm khoảng 80-85% so với giá thành sản xuất, nhưng lại chủ yếu phụ thuộc vào nguồn nhập khẩu. Mỗi năm, ngành nông nghiệp trong nước chỉ có thể cung cấp 4 triệu tấn cám, 4 triệu tấn sắn làm TACN, trong khi nhu cầu cần tới 27 triệu tấn các loại nên lượng nhu cầu còn lại chiếm 70-80% phải nhập khẩu, nhất là các mặt hàng ngô, lúa mì, đỗ tương.
Hiện nay, kim ngạch nhập khẩu mặt hàng TACN, nguyên liệu sản xuất TACN hàng năm của nước ta là khá lớn, năm 2019 là 6.862 triệu USD, năm 2020 là 7.162 triệu USD tăng 4% so với năm 2021, 5 tháng đầu năm 2021 là 3.903 triệu USD, tăng khoảng 55% so với cùng kỳ 2020. Trong đó, ngô và lúa mì là 2 mặt hàng có kim ngạch nhập khẩu khá lớn.
Từ tháng 10/2020 đến nay, giá ngô, lúa mì liên tục tăng cao với mức tăng trung bình từ 30 – 35%. Việc tăng giá nguyên liệu chủ yếu do dịch Covid-19 tác động tới logistics toàn cầu kéo theo việc tăng giá mạnh cước vận chuyển nhiều loại hàng hóa.
Bên cạnh đó, do sản xuất đang hồi phục ở nhiều quốc gia nên nhu cầu nhập khẩu nguyên liệu TACN, thuỷ sản gần đây đã tăng kỷ lục. Trong khi đó, tình trạng hạn hán ở một số quốc gia cũng đang có những ảnh hưởng đến sản lượng sản xuất các mặt hàng này, dẫn đến giá tăng.
Giá nguyên liệu tăng kéo theo giá TACN trong quý I/2021 tăng so với quý IV/2020 và có thể sẽ tiếp tục tăng trong thời gian tới. Theo Hiệp hội Chăn nuôi gia cầm Việt Nam, khoảng 45-50% trang trại gia cầm lớn treo chuồng và khoảng 70-75% trại gia đình và số hộ chăn nuôi tạm ngừng tái đàn do giá TACN tăng cao. Tình trạng này nếu tiếp tục kéo dài sẽ dẫn đến thiếu hụt nguồn cung trong nước về sản phẩm gia cầm trong quý IV/2021.
Theo Bộ Tài chính, từ tháng 10/2020 đến nay, giá các loại nguyên liệu chính như ngô, lúa mì liên tục tăng cao với mức tăng trung bình từ 30-35%. Việc tăng giá nguyên liệu chủ yếu do dịch COVID-19 tác động tới logistics toàn cầu kéo theo việc tăng giá mạnh cước vận chuyển nhiều loại hàng hóa. Bên cạnh đó, do sản xuất đang hồi phục ở nhiều quốc gia nên nhu cầu nhập khẩu nguyên liệu thức ăn chăn nuôi, thuỷ sản gần đây đã tăng kỷ lục. Trong khi đó, tình trạng hạn hán ở một số quốc gia cũng đang có những ảnh hưởng đến sản lượng sản xuất các mặt hàng này, dẫn đến giá tăng.
Giá nguyên liệu tăng kéo theo giá thức ăn chăn nuôi trong quý I/2021 tăng đáng kể so với quý IV/2020 và có thể sẽ tiếp tục tăng trong thời gian tới. Theo Hiệp hội Chăn nuôi gia cầm Việt Nam, khoảng 45-50% trang trại gia cầm lớn treo chuồng và khoảng 70-75% gia trại và số hộ chăn nuôi tạm ngừng tái đàn do giá thức ăn chăn nuôi tăng cao. Tình trạng này nếu tiếp tục kéo dài sẽ dẫn đến thiếu hụt nguồn cung trong nước về sản phẩm gia cầm trong quý IV.
Tại công văn số 09/VIPA ngày 7/6/2021, Hiệp hội chăn nuôi gia cầm Việt Nam kiến nghị giảm 50% thuế nhập khẩu nguyên liệu thức ăn chăn nuôi. Ngoài ra, Ủy ban ngũ cốc Hoa Kỳ cũng có văn bản kiến nghị giảm mức thuế suất thuế nhập khẩu MFN đối với mặt hàng ngô và lúa mỳ xuống 0%. Tại cuộc họp ngày 23/6/2020 với Bộ Tài chính, đại diện Đại sứ quán Hoa Kỳ cũng đã có đề nghị giảm thuế nhập khẩu MFN đối với các mặt hàng này để giảm giá thành thức ăn chăn nuôi trong nước.
Đối với mặt hàng lúa mì, mã HS 1001.99.99, Bộ Tài chính đề xuất giảm mức thuế suất thuế nhập khẩu MFN từ 3% xuống 0%.
Đối với mặt hàng ngô, mã HS 1005.90.90, Bộ Tài chính đề xuất giảm mức thuế suất thuế nhập khẩu MFN từ 5% xuống 3%.
Đối với sản xuất trong nước, việc giảm thuế nhập khẩu MFN đối với mặt hàng ngô nhìn chung sẽ không tác động lớn đến ngành nông nghiệp trong nước, vì Việt Nam chưa trồng được lúa mì và mặt hàng ngô trồng trong nước cơ bản cũng chỉ phục vụ cho người.
Trong khi đó, bên cạnh góp phần bình ổn giá, giảm giá thành đầu vào cho ngành sản xuất TACN, việc giảm mức thuế suất thuế nhập khẩu MFN đối với ngô còn góp phần giảm giá cho ngành sản xuất khác như bánh kẹo, thực phẩm. Qua đó, hỗ trợ cho doanh nghiệp trong các ngành này vượt qua khó khăn do giá nguyên liệu tăng cao hiện nay, và góp phần cân bằng cán cân thương mại với các đối tác thương mại quan trọng của Việt Nam.
Theo ông Tống Xuân Chinh, Phó Cục trưởng Cục Chăn nuôi, trong lúc khó khăn như hiện nay để hỗ trợ cho các doanh nghiệp Bộ Tài chính đã trình Chính phủ xem xét điều chỉnh giảm mức thuế suất thuế nhập khẩu ưu đãi đối với mặt hàng lúa mì từ 3% xuống 0%, và ngô từ 5% xuống còn 3% đấy là rất tốt và là cách thiết thực nhất.
"Xét về gốc độ của Nhà nước giảm hết mọi thứ thuế đối với nguyên liệu TACN nhập khẩu là cách làm hỗ trợ tối đa cho doanh nghiệp. Do mấy tháng trước nguyên liệu TACN nhập khẩu tăng giá mạnh, nên ngành chăn nuôi trong nước gặp khó khăn, bây giờ nguyên liệu cũng đã hồi phục được và đang dần giảm xuống.
Đối với gia cầm và trứng gia cầm đã phục hồi, giá heo hơi thì vẫn duy trì ở mức 58.000 - 60.000 đồng/kg nên doanh nghiệp và các trang trại vẫn có lãi tốt, chỉ các hộ chăn nuôi cá thể thì khó khăn do liên quan đến an toàn sinh học. Trong tương lai nếu hộ nuôi cá thể nào không đảm bảo an toàn sinh học sẽ không nuôi được, vì bệnh tả lợn châu Phi. Do vậy, nhiều hộ phải chuyển đổi sang hình thức chăn nuôi khác hoặc chuyển đổi việc làm", ông Chinh nhận định .
