Hồ Phương Lưu là hồ điều hoà chính của TP Hải Phòng, rộng 24 ha, nằm trên các phường Đông Khê (quận Ngô Quyền) và phường Đông Hải 1 (quận Hải An). Hồ được cải tạo, đưa vào sử dụng từ năm 2007. Sau khi được đưa vào sử dụng thì tại những khu đất trống ven hồ đã bị một số hộ dân, tổ chức đến lấn chiếm. Quận Hải An xác định có 26 trường hợp có hành vi tự chuyển mục đích sử dụng đất trồng lúa sang đất phi nông nghiệp tại khu vực đô thị, chiếm đất nông nghiệp tại khu đô thị với tổng cộng 6.828m2. Diện tích này đã biến thành các quán ăn, nhà hàng, quán giải khát, cơ sở chăm sóc xe hơi…
Thậm chí cả những khu đất đã được giao cho chủ đầu tư làm dự án cũng bị lấn chiếm. Đơn cử như, dải đất đã thu hồi cho dự án xây dựng khu vui chơi giải trí hồ Phương Lưu bị biến thành cả dãy nhà hàng, quán nhậu. Dự án do Công ty cổ phần Dịch vụ và thương mại Hồng Ngọc làm chủ đầu tư có quy mô hơn 35.000m² đất ven hồ thuộc phường Đông Hải 1, trong đó đã giải phóng mặt bằng và cấp sổ hồng hơn 4.700 m² vào năm 2017.
Trên diện tích này, từ năm 2010, Công ty Hồng Ngọc đã đầu tư xây dựng hệ thống thoát nước, san lấp mặt bằng, quây tôn làm tường bao. Sau đó, tường bao đã bị phá dỡ lấn chiếm, khi chính quyền vào cuộc mới thu hồi được. Chủ đầu tư đã làm lại quây tôn làm tường bao khu đất. Thế nhưng những năm gần đây, hàng rào tôn lại bị dỡ bỏ, những hộ dân có phần đất tiếp giáp với dự án đã xây dựng công trình vào phần đất của dự án, biến nơi đây thành dãy nhà ở, nhà hàng ven hồ.
Theo thống kê của UBND phường Đông Hải 1, trên phần diện tích đã thu hồi của Công ty Hồng Ngọc có hơn chục hộ chiếm dụng đất dự án, có hộ chiếm vài mét vuông, có hộ chiếm dụng vài chục mét vuông, thậm chí có hộ chiếm dụng hơn 100m². Các phần đất lấn chiếm này được xây dựng công trình rào sắt lợp tôn, biến thành quần thể hàng quán ven hồ.
Được biết, đến nay, UBND quận Hải An đã thiết lập hồ sơ, thủ tục xử lý vi phạm hành chính đối với 26 trường hợp vi phạm trên. Trong số các trường hợp vi phạm có 1 tổ chức là Công ty CP Đầu tư Thuận Thiên và 25 hộ gia đình, cá nhân.
UBND quận Hải An đã ban hành 25 quyết định cưỡng chế buộc thực hiện biện pháp khắc phục hậu quả và 1 quyết định buộc thực hiện biện pháp khắc phục hậu quả (do không xác định được tổ chức, cá nhân vi phạm hành chính).
Về phía Công ty CP Đầu tư Thuận Thiên, UBND quận Hải An cho biết, công ty này đã vi phạm chuyển mục đích đất trồng lúa sang đất phi nông nghiệp với diện tích 2.616,5m2 và chiếm đất phi nông nghiệp tại khu vực đô thị với diện tích 333m2. Các công trình vi phạm trên đất của công ty này bao gồm: 1 nhà 3 tầng, 1 nhà 2 tầng, tường rào, sân cổng, ki ốt…
Theo kế hoạch, ngày 14/8, quận Hải An sẽ tổ chức cưỡng chế, buộc Công ty cổ phần đầu tư Thuận Thiên phải tháo dỡ công trình xây dựng trái phép trên khu đất rộng hơn 2.949m2 đất tại khu vực hồ điều hoà Phương Lưu để đưa về hiện trạng ban đầu là đất nông nghiệp trong khu đô thị.
Tuy nhiên, đến hết ngày 13/8 (trước thời điểm tổ chức cưỡng chế), Công ty Thuận Thiên đã chấp hành tháo dỡ toàn bộ công trình vi phạm, trả lại hiện trạng ban đầu và bàn giao lại diện tích 333m2 đất lấn chiếm cho UBND phường Đông Hải 1 quản lý. UBND quận đã ban hành quyết định về việc dừng cưỡng chế buộc thực hiện biện pháp khắc phục hậu quả đối với Công ty Cổ phần Đầu tư Thuận Thiên.
Ngoài Công ty Thuận Thiên, 25 trường hợp còn lại có hành vi chiếm đất nông nghiệp tại khu đô thị, chuyển mục đích sử dụng đất trồng lúa trong khu đô thị với tổng cộng hơn 3.879m2 đất. Những trường hợp này hầu hết xây nhà cấp 4 mái tôn, nhà xưởng trên đất trồng lúa trong đô thị.
Theo ông Dương Đình Ổn – Chủ tịch UBND quận Hải An, trong thời gian tới, UBND quận tiếp tục hoàn thiện phương án tổ chức cưỡng chế đối với 25 hộ gia đình, cá nhân còn lại, xử lý dứt điểm các vi phạm về đất đai tại khu vực hồ Phương Lưu trong tháng 8/2023.
Trước đó, ngày 17/12/2021, UBND TP Hải Phòng có thông báo số 575/TB-UBND về kết luận của Chủ tịch UBND TP yêu cầu quận Hải An tổ chức kiểm tra xử lý ngay, dứt điểm các trường hợp vi phạm trật tự xây dựng, lấn chiếm đất đai khu vực xung quanh hồ Phương Lưu.
