Tại cuộc tọa đàm trực tuyến “Việt Nam - Địa điểm chiến lược trong chuỗi cung ứng toàn cầu: Cơ hội và thách thức," ông Nguyễn Thắng Vượng, Vụ Thị trường châu Âu-châu Mỹ, Bộ Công Thương, thông tin Tập đoàn Apple của Mỹ đã hoàn tất việc chuyển 11 nhà máy sản xuất các thiết bị nghe nhìn vào Việt Nam.
Ngoài ra, Tập đoàn Intel mở rộng giai đoạn 2 nhà máy kiểm định chip tại Thành phố Hồ Chí Minh với tổng trị giá đầu tư tới 4 tỷ USD.
Xu hướng dịch chuyển mạnh mẽ
Theo ông Nguyễn Thắng Vượng, thời gian qua xu hướng dịch chuyển dịch các chuỗi cung ứng toàn cầu diễn ra mạnh mẽ.
Đơn cử, đến nay Tập đoàn Apple của Mỹ đã hoàn tất việc chuyển 11 nhà máy sản xuất các thiết bị nghe nhìn vào Việt Nam, Tập đoàn Intel cũng mở rộng giai đoạn hai nhà máy kiểm định chip tại Thành phố Hồ Chí Minh tổng trị giá đầu tư 4 tỷ USD; Tập đoàn Lego của Đan Mạch đầu tư xây dựng nhà máy ở Bình Dương tổng vốn 1 tỷ USD.
Hàng loạt tập đoàn lớn của Mỹ như Boeing, Google, Walmart cũng đã thông báo tìm kiếm mở rộng mạng lưới các nhà cung ứng và phát triển cơ sở sản xuất tại Việt Nam sau một thời gian dài nghiên cứu môi trường đầu tư kinh doanh tại Việt Nam.
Đáng chú ý nhất hiện nay là Samsung đã dịch chuyển toàn bộ dây chuyền sản xuất điện thoại của tập đoàn về Việt Nam và Ấn Độ. Hiện, 60% sản lượng điện thoại thông minh của Samsung bán ra trên toàn thế giới là đang được sản xuất tại Việt Nam.
Việc chuyển dịch các nhà máy sang Việt Nam đã tạo cơ hội đáng kể cho các doanh nghiệp của Việt Nam trong việc tiếp cận tốt hơn thị trường Tây Âu, cũng như tiếp nhận thêm nguồn FDI có xu hướng dịch chuyển vào khu vực Đông Nam Á, Đông Bắc Á.
Tuy nhiên, cùng với cơ hội là những thách thức không nhỏ đối với doanh nghiệp Việt khi tham gia chuỗi cung ứng toàn cầu của các tập đoàn khổng lồ.
Chọn lọc để tham gia chuỗi
Theo bà Đỗ Thị Thúy Hương, Phó Chủ tịch Hiệp hội Công nghiệp Hỗ trợ Việt Nam (VASI), cùng với việc Apple đã chuyển 11 nhà máy trong chuỗi cung ứng của hãng này sang Việt Nam, có nhiều tập đoàn lớn khác như Foxconn, Luxshare, Pegatron, Wistron cũng mở rộng cơ sở sản xuất sẵn có tại Việt Nam.
Theo bà Hương, những dòng vốn này liên tục tăng mạnh thời gian qua. Trong đó, lĩnh vực điện tử được các tập đoàn toàn cầu đặc biệt chú ý.
Chẳng hạn việc Samsung xây dựng trung tâm nghiên cứu và phát triển lớn nhất của tập đoàn tại khu vực Đông Nam Á trị giá 220 triệu USD tại Hà Nội và cũng đang có kế hoạch tiếp tục mở rộng nhà máy tại Bắc Ninh, Thái Nguyên.
Một nhà cung cấp linh kiện cho Samsung là Công ty Hansol Electronics Việt Nam (Hàn Quốc) mới đây cũng đã được Ủy ban Nhân dân tỉnh Đồng Nai cấp giấy phép đầu tư cho 2 dự án với tổng vốn lên tới 100 triệu USD.
Đại diện VASI cũng cho rằng để đón đầu, Chính phủ cần có các chính sách hỗ trợ cho doanh nghiệp Việt mạnh mẽ hơn nữa để doanh nghiệp có đủ năng lực tiếp nhận công nghệ, cũng như đủ lực cạnh tranh, giữ được thị trường trong nước.
Cùng với đó, khi mở cửa cho doanh nghiệp FDI, cần tập trung cho việc chọn lọc công nghệ thượng nguồn, sản phẩm có tính cạnh tranh cao với những công nghệ đã có sẵn của doanh nghiệp sản xuất, lắp ráp trong nước.
Một yếu tố khác chính là các công nghệ vào Việt Nam phải là công nghệ không tiêu thụ nhiều năng lượng, gây hại môi trường đi kèm điều kiện quan trọng là phải cam kết phát triển bao nhiêu nhà cung ứng là doanh nghiệp Việt trong chuỗi với thời gian xác định cụ thể.
Ông Ngô Khải Hoàn, Phó Cục trưởng Cục Công nghiệp cho biết hiện nay, doanh nghiệp Việt tham gia vào chuỗi cung ứng mới dừng ở khâu trung gian, có giá trị gia tăng thấp. Riêng các khâu cung cấp nguyên vật liệu chính cho ngành sản xuất chế biến chế tạo, dệt may, da giày hầu hết doanh nghiệp phải nhập khẩu.
Theo ông Hoàn, trước kia Việt Nam tận dụng được lợi thế nhân công giá rẻ nhưng hiện nay chi phí nhân công ngày càng tăng nên mất dần lợi thế này, đăc biệt nếu nhìn sang các nước như Ấn Độ, Philippines, Campuchia.
Hiện, các nhà đầu tư nước ngoài (FDI) rất quan tâm việc khi đầu tư vào Việt Nam, khả năng cung ứng của các doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ trong nước ra sao. Vì vậy, để đón làn sóng dịch chuyển chuỗi cung ứng của các doanh nghiệp FDI, trong thời gian tới, Cục Công nghiệp sẽ tập trung các hoạt động như xây dựng chính sách, hỗ trợ đào tạo nâng cao năng lực cho doanh nghiệp cũng như tạo các chương trình kết nối cho doanh nghiệp trong nước và các tập đoàn như Samsung, Toyota.../.
Nguyễn Hoàng
