Bộ luật Lao động 2019 (số 45/2019/QH14) được Quốc hội khóa XIV Kỳ họp thứ Tám thông qua ngày 20 tháng 11 năm 2019 và có hiệu lực thi hành kể từ ngày 01 tháng 01 năm 2021.
Năm 2020, Chính phủ, Bộ LĐTBXH đã ban hành các Nghị định, Thông tư quy định chi tiết và hướng dẫn thực hiện. Để hỗ trợ các doanh nghiệp nắm bắt được những nội dung thay đổi quan trọng và tuân thủ đúng quy định của pháp luật, thời gian qua Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) đã tổ chức nhiều hoạt động tuyên truyền, phổ biến nội dung của Bộ luật Lao động năm 2019 (BLLĐ 2019) và các văn bản hướng dẫn.
Tuy nhiên, do Bộ luật với nhiều nội dung sửa đổi, bổ sung, thêm vào đó một số quy định lại chưa đầy đủ và rõ ràng, dẫn đến doanh nghiệp còn gặp khó khăn trong triển khai, áp dụng. Với mong muốn góp phần xây dựng NQLĐ hài hòa, ổn định và tiến bộ trong doanh nghiệp, VCCI trân trọng giới thiệu một số tình huống tập trung vào một số quy định của BLLĐ 2019 và NĐ 145/2020/NĐ-CP của Chính phủ đến các doanh nghiệp và độc giả.
Như Chương I đã đề cập thì quyền tuyển dụng, sử dụng lao động là quyền cơ bản nhất của người sử dụng lao động (NSDLĐ). Theo đó, NSDLĐ có quyền thiết lập, duy trì kỉ luật lao động (KLLĐ), quy định trách nhiệm, nghĩa vụ mà người lao động (NLĐ) phải chấp hành.
Trường hợp NLĐ không chấp hành hoặc không chấp hành đầy đủ nghĩa vụ được giao, họ sẽ phải chịu hình thức xử lý kỉ luật tương ứng. Pháp luật cho phép NSDLĐ có quyền xử lý kỷ luật đối với NLĐ trong những trường hợp này. Tuy nhiên, bên cạnh các quy định về nguyên tắc, trình tự, thủ tục KLLĐ, BLLĐ 2019 quy định NSDLĐ phải quy định thẩm quyền xử lý kỷ luật NLĐ trong NQLĐ do mình ban hành.
Việc xác định thẩm quyền KLLĐ là rất quan trọng. Nó tránh được chồng chéo trong thực hiện xử lý KLLĐ hoặc xử lý KLLĐ sai thẩm quyền. Tuy nhiên, cũng cần phải lưu ý rằng thẩm quyền là quyền chính thức được xem xét để kết luận và định đoạt, quyết định một vấn đề.Thẩm quyền luôn đi liền với với quyền và các nhiệm vụ mà người có thẩm quyền phải thực hiện. Vì vậy, người có thẩm quyền xử lý KLLĐ không chỉ có quyền mà còn có nghĩa vụ phải thực hiện hoặc phải hoàn thành nhiệm vụ đi theo quyền ấy.
Theo Điều 70 NĐ145/2020/NĐ-CP hướng dẫn trình tự, thủ tục xử lý KLLĐ thì họp xử lý KLLĐ do NSDLĐ tiến hành. Thời gian và địa điểm họp xử lý KLLĐ do NSDLĐ quyết định hoặc thoả thuận với một trong các thành phần phải tham dự (quy định tại điểm b, điểm c khoản 1 Điều 122 BLLĐ 2019) khi không thể tham dự họp theo thời gian, địa điểm đã định. NĐ145/2020/NĐ-CP không quy định thành phần cuộc họp bên phía NLĐ, nhưng NSDLĐ phải NSDLĐ phải chứng minh được lỗi của NLĐ và việc xử lý KLLĐ phải được ghi thành biên bản, có chữ ký của những người tham dự và thông qua trước khi kết thúc cuộc họp. Cuộc họp cũng như biên bản cuộc họp xử lý KLLĐ là căn cứ quan trọng để Người có thẩm quyền xử lý KLLĐ ban hành quyết định xử lý KLLĐ.
Như vậy, pháp luật về lao động hiện hành không quy định Người chủ trì cuộc họp xử lý KLLĐ phải là người có thẩm quyền xử lý KLLĐ, song cũng tạo “điều kiện” để người được NSDLĐ giao thẩm quyền xử lý KLLĐ tham dự và chủ trì cuộc họp KLLĐ. Đây cũng chính là cơ sở bảo đảm thực thi quyền xử lý KLLĐ của NSDLĐ.
Liên quan đến tình huống này, NSDLĐ cũng cần lưu ý là theo quy định tại điểm i Khoản 2 Điều 69 NĐ145/2020/NĐ-CP thì người có thẩm quyền xử lý KLLĐ không nhất thiết phải là Người đại diện theo pháp luật hoặc người được người đại diện theo pháp luật uỷ quyền giao kết HĐLĐ mà có thể là người khác do NSDLĐ quy định nhưng người này phải được quy định cụ thể trong NQLĐ.
Còn nữa…
Đại tá, PGS, TS TRẦN NGỌC LONG, nguyên Phó Viện trưởng Viện Lịch sử quân sự-Bộ Tổng Tham mưu Quân đội nhân dân Việt Nam
