Cuộc khảo sát mới nhất, được thực hiện với sự cộng tác của Initiative on Global Markets tại Trường Kinh doanh Booth thuộc Đại học Chicago, cho thấy rằng Cục Dự trữ liên bang Mỹ (Fed) chưa thể kết thúc chiến dịch thắt chặt chính sách tiền tệ khi đã tăng lãi suất trong năm nay với tốc độ mạnh mẽ nhất kể từ năm 1981.
Ủy ban Thị trường Mở Liên bang (FOMC) đã tăng lãi suất trong năm nay với tốc độ nhanh nhất kể từ năm 1981 và dự kiến sẽ thực hiện đợt tăng lãi suất 0,75 điểm phần trăm lần thứ ba liên tiếp vào ngày thứ Tư 21/9 tới đây. Động thái này sẽ nâng phạm vi lãi suất mục tiêu, vốn đang dao động gần bằng 0 vào hồi tháng 3, lên từ 3% đến 3,25%.
Gần 70% trong số 44 nhà kinh tế được khảo sát trong khoảng thời gian từ ngày 13-15/9 tin rằng lãi suất cho vay trong chu kỳ thắt chặt chính sách tiền tệ này sẽ đạt đỉnh từ 4% đến 5%, với 20% quan điểm cho rằng cần phải vượt qua mức đó.
Eric Swanson, Giáo sư tại Đại học California, Irvine, cho biết: “FOMC vẫn chưa xác định được mức họ cần tăng lãi suất cao như thế nào. Nếu Fed muốn làm chậm nền kinh tế ngay bây giờ, họ cần phải tăng lãi suất huy động trên mức lạm phát cơ bản”.
Mặc dù Fed thường đặt tỷ lệ mục tiêu 2% cho chỉ số giá tiêu dùng cá nhân (PCE) cơ bản- loại bỏ các mặt hàng dễ biến động như thực phẩm và năng lượng - thì Fed cũng theo dõi chặt chẽ chỉ số giá tiêu dùng. Lạm phát của Mỹ bất ngờ tăng nhanh trong tháng 8, tương đương tăng 6,3% so với năm trước.
Hầu hết những người được hỏi dự đoán PCE cơ bản của Mỹ sẽ giảm từ mức gần đây nhất của tháng 7 là 4,6% xuống còn 3,5% vào cuối năm 2023. Nhưng gần một phần ba dự đoán chỉ số này sẽ vẫn vượt quá 3% trong 12 tháng sau đó. 27% chuyên gia khác cho biết “có khả năng là không” để duy trì trên ngưỡng đó vào thời điểm đó - cho thấy sự bất an lớn về lạm phát cao ngày càng ăn sâu vào nền kinh tế.
Jón Steinsson tại Đại học California, Berkeley cho biết: “Tôi sợ rằng chúng ta đã đến một thời điểm mà Fed phải đối mặt với nguy cơ uy tín của mình bị xói mòn nghiêm trọng, và vì vậy họ cần phải bắt đầu nhận thức rõ về điều đó”.
"Tất cả chúng tôi đều hy vọng rằng lạm phát sẽ bắt đầu giảm xuống, và tất cả chúng tôi đã thất vọng hết lần này đến lần khác”, Jón Steinsson nói.
Hơn một phần ba các nhà kinh tế được khảo sát cảnh báo Fed sẽ không thể kiểm soát lạm phát một cách thỏa đáng nếu không tăng lãi suất trên 4% vào cuối năm nay.
Áp lực giá cả giảm bớt, bất ổn thị trường tài chính và thị trường lao động xấu đi là những lý do rất có thể khiến Fed tạm dừng chiến dịch thắt chặt của mình, nhưng không có dự đoán nào cho thấy khả năng Fed sẽ cắt giảm lãi suất cho vay cho đến năm 2024, theo 68% những người được hỏi. Trong đó, một phần tư không dự đoán Fed sẽ hạ lãi suất chính sách chuẩn cho đến nửa cuối năm 2024 hoặc muộn hơn.
Tuy nhiên, ít ai tin rằng Fed sẽ tăng cường nỗ lực của mình bằng cách thu hẹp bảng cân đối kế toán gần 9 tỷ USD thông qua việc bán toàn bộ cổ phiếu nắm giữ chứng khoán được bảo đảm bằng thế chấp của cơ quan.
Hành động tích cực như vậy để hạ nhiệt nền kinh tế và tận gốc lạm phát sẽ phải trả giá, Jay Powell, Chủ tịch Fed, đã đưa ra trong những lần xuất hiện gần đây.
Gần 70% số người được hỏi mong đợi Cục Nghiên cứu Kinh tế Quốc gia - cơ quan trọng tài chính thức về thời điểm bắt đầu và kết thúc suy thoái của Mỹ - sẽ tuyên bố một cuộc suy thoái vào năm 2023, với phần lớn giữ quan điểm rằng nó sẽ xảy ra trong quý đầu tiên hoặc quý thứ hai. Trong khi đó, 50% số người cho rằng châu Âu sắp rơi vào suy thoái vào quý 4 năm nay hoặc sớm hơn.
