Telegram, ứng dụng nhắn tin mã hóa nổi tiếng, đã đưa ra quyết định gây chấn động khi thông báo sẽ cung cấp địa chỉ IP và số điện thoại của những người dùng vi phạm cho chính phủ.
Động thái này diễn ra sau khi nhà sáng lập kiêm giám đốc điều hành Pavel Durov bị bắt tại Pháp hồi tháng trước, đặt dấu chấm hết cho lập trường kiên quyết về quyền riêng tư mà ứng dụng này từng tự hào.
Bước ngoặt lớn đối với chính sách bảo mật
Ngày 22/9, Telegram, nền tảng nhắn tin mã hóa nổi tiếng, đã đưa ra một tuyên bố chấn động về việc cung cấp thông tin người dùng vi phạm cho cơ quan chức năng, đánh dấu một sự thay đổi quan trọng trong chính sách bảo mật và quyền riêng tư của ứng dụng này.
Trong bài đăng trên Telegram, CEO Pavel Durov cho biết, bắt đầu từ nay, nền tảng sẽ cung cấp địa chỉ IP và số điện thoại của những người dùng vi phạm khi có yêu cầu từ các cơ quan pháp luật hoặc lệnh khám xét hợp lệ. Đây là động thái chưa từng có từ Telegram, nền tảng vốn nổi tiếng với chính sách bảo mật nghiêm ngặt.
Quyết định này được đưa ra chỉ một tháng sau khi nhà sáng lập Pavel Durov bị bắt tại sân bay phía bắc Paris vào ngày 24/8, với hàng loạt cáo buộc liên quan đến việc cho phép nền tảng tiếp tay cho tội phạm, bao gồm buôn bán ma túy, lạm dụng tình dục trẻ em và rửa tiền.
Mặc dù CEO Telegram đã được tại ngoại sau khi nộp phí bảo lãnh 5 triệu euro nhưng ông vẫn chịu hình thức giám sát tư pháp và bị cấm xuất cảnh khỏi Pháp.
Nguyên nhân phía sau quyết định của Telegram
Trong nhiều năm, Telegram đã tự định vị mình là nền tảng ưu tiên tính riêng tư, bí mật và quyền tự do ngôn luận. Pavel Durov, nhà sáng lập người Nga của ứng dụng này, luôn có quan điểm cứng rắn chống lại sự giám sát từ chính phủ.
Với lý do mọi người cần một công cụ nhắn tin mã hóa để đảm bảo tính riêng tư, Durov đã từng công khai từ chối hợp tác với chính quyền của nhiều quốc gia trong việc cung cấp thông tin người dùng.
Tuy nhiên, sự bảo mật của Telegram cũng đã bị lạm dụng. Ứng dụng này trở thành nơi ẩn náu của các tổ chức tội phạm, phần tử cực đoan và các nhóm lừa đảo, tạo nên một vấn đề nghiêm trọng.
Các cơ quan thực thi pháp luật nhiều lần lên tiếng chỉ trích Telegram vì hệ thống bảo mật quá chặt chẽ của họ đã cản trở nỗ lực điều tra tội phạm.
Telegram không chỉ bị cáo buộc là nơi lan truyền các nội dung khiêu dâm trẻ em, mà còn là nền tảng cho các nhóm khủng bố và các tổ chức buôn bán ma túy. Điều này đã khiến ứng dụng gặp nhiều chỉ trích từ các quốc gia như Pháp, Anh và Mỹ.
Sau vụ bắt giữ Durov, áp lực buộc Telegram phải thay đổi chính sách bảo mật đã tăng lên đáng kể.
Các nhà phê bình chỉ ra rằng, trong khi phần lớn người dùng của Telegram không có liên quan đến tội phạm, thì một số ít các cá nhân sử dụng nền tảng này cho các mục đích bất hợp pháp đã làm ảnh hưởng đến hình ảnh của ứng dụng, gây nguy hiểm cho lợi ích của hàng trăm triệu người dùng trên toàn cầu.
Trước áp lực đó, Telegram đã quyết định thay đổi chính sách dịch vụ của mình. Trong bài đăng ngày 22/9 (giờ địa phương), Pavel Durov đã thông báo rằng nền tảng sẽ công khai các dữ liệu của người dùng vi phạm pháp luật trong báo cáo minh bạch hàng quý. Động thái này là một nỗ lực nhằm ngăn chặn các hành vi tội phạm trên nền tảng, đồng thời giảm bớt áp lực từ các chính phủ.
Durov nhấn mạnh rằng, mặc dù 99,999% người dùng Telegram không liên quan đến tội phạm, nhưng chỉ 0,001% số người tham gia vào các hoạt động bất hợp pháp đã tạo nên một hình ảnh tiêu cực cho toàn bộ nền tảng. Ông cũng thừa nhận rằng, với gần 1 tỷ người dùng trên toàn cầu, nền tảng cần phải có biện pháp mạnh mẽ để đảm bảo an toàn cho cộng đồng người dùng.
Các biện pháp mới này bao gồm việc cung cấp thông tin người dùng như địa chỉ IP và số điện thoại cho các cơ quan pháp luật, đồng thời loại bỏ các tính năng dễ bị lợi dụng như People Nearby – một tính năng cho phép người dùng tìm kiếm những người dùng khác gần đó, thường bị tội phạm sử dụng để lừa đảo.
Phản ứng từ phía chuyên gia
Thông báo này đã gây ra sự lo ngại từ nhiều người dùng, đặc biệt là những người coi Telegram như một nơi an toàn để tự do thể hiện ý kiến chính trị, đặc biệt ở những quốc gia có chế độ độc tài như Nga, Belarus và nhiều quốc gia Trung Đông. Nhiều người lo ngại rằng việc Telegram đồng ý cung cấp thông tin người dùng cho chính phủ có thể khiến nền tảng này trở nên nguy hiểm đối với những người bất đồng chính kiến.
John Scott-Railton, một nhà nghiên cứu cấp cao tại Phòng thí nghiệm công dân của Đại học Toronto, đã chỉ ra rằng sự thay đổi này có thể là dấu chấm hết cho Telegram như một công cụ bảo vệ quyền tự do ngôn luận. Ông cho rằng, mặc dù Durov nhấn mạnh việc chỉ cung cấp dữ liệu cho các cơ quan chức năng với yêu cầu hợp lệ, nhưng việc làm này có thể mở đường cho các chế độ độc tài yêu cầu thông tin người dùng vì mục đích chính trị.
Bên cạnh đó, các chuyên gia an ninh mạng cũng chỉ ra rằng Telegram vẫn còn nhiều hạn chế trong việc kiểm duyệt các nội dung cực đoan và bất hợp pháp. Mặc dù ứng dụng đã thành lập một nhóm kiểm duyệt chuyên dụng sử dụng trí tuệ nhân tạo để loại bỏ nội dung có vấn đề, nhưng hệ thống này vẫn chưa đủ mạnh để đáp ứng các tiêu chuẩn pháp lý nghiêm ngặt ở châu Âu và nhiều nơi khác.
Việc bắt giữ Pavel Durov và những thay đổi trong chính sách của Telegram đã mở ra một cuộc tranh luận mới về tương lai của quyền tự do ngôn luận trên internet. Với sự thay đổi trong chính sách bảo mật, Telegram đang đối mặt với câu hỏi liệu nền tảng có thể tiếp tục giữ vững lập trường bảo vệ quyền riêng tư của người dùng, trong khi vẫn phải tuân thủ các yêu cầu pháp lý từ chính phủ.
Một số chuyên gia cho rằng, trong tương lai, Telegram có thể sẽ phải tiếp tục điều chỉnh các chính sách bảo mật để đáp ứng các yêu cầu từ các chính phủ khác nhau, đặc biệt là ở những quốc gia có quy định nghiêm ngặt về giám sát người dùng.
Daphne Keller, một chuyên gia về quyền riêng tư tại Trung tâm Internet và Xã hội thuộc Đại học Stanford, cho rằng việc thay đổi chính sách của Telegram có thể không đủ để thỏa mãn các yêu cầu từ các chính phủ. Bà cho rằng Telegram cần phải làm nhiều hơn nữa trong việc loại bỏ hoàn toàn các nội dung vi phạm pháp luật và thông báo cho chính quyền về những nội dung liên quan đến tội phạm nghiêm trọng.
Sự thay đổi trong chính sách của Telegram là một bước ngoặt lớn, đánh dấu sự nhượng bộ đáng kể của nền tảng trước áp lực từ các chính phủ. Trong khi một số người dùng lo ngại về tương lai của quyền tự do ngôn luận trên ứng dụng, thì các chuyên gia an ninh mạng cho rằng việc kiểm duyệt nội dung và cung cấp thông tin người dùng vi phạm là cần thiết để ngăn chặn các hành vi tội phạm. Tuy nhiên, câu hỏi về việc liệu Telegram có còn là nơi an toàn cho người dùng ở những quốc gia có chế độ đàn áp vẫn còn là một dấu hỏi lớn.
